Wat zijn de kansen op een betaalbaar huis voor mensen met een gewone baan?

Waarom is de Huisvestingswet 2014 gewijzigd?

In de oorspronkelijke plannen voor een betaalbaar huis van minister De Jonge (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening) was er nog meer mogelijk, dan uiteindelijk in de aangepaste Huisvestingswet 2014 staat. Even een korte geschiedenis van de recente ontwikkelingen rondom deze wet.

De overweging achter de wetswijziging is dat er enorme woningschaarste is en de vraag naar een betaalbaar huis groot. De Jonge vindt dat de overheid de regie moet terugpakken, want lage en middeninkomens kunnen geen huis meer in de stad betalen. Ook voor starters is het moeilijk. Die verlaten de dorpen op het platteland waar ze zijn opgegroeid, terwijl mensen uit de Randstad zich daar juist gaan vestigen vanwege de lagere prijzen. Lokale binding moet leidend zijn, want bijvoorbeeld mantelzorgers willen graag in de buurt blijven. Ook moeten volgens deze wet mensen met vitale beroepen (in zorg en onderwijs) voorrang krijgen.

Welke veranderingen staan er in de wet voor een betaalbare koopwoning?

Kopers van een nieuwbouwwoning met een verkoopprijs van maximaal 355.000 euro moeten in sommige gemeenten een huisvestingsvergunning aanvragen. Daarvoor komt er een inkomenstoets: ze moeten als het ware bewijzen dat ze een laag inkomen hebben om kans te maken op de koopwoning. Zijn er meer gegadigden voor zo’n woning, dan kan een gemeente kopers met binding aan de gemeente en/of mensen met een vitaal beroep voorrang verlenen. Onder vitale beroepen worden gerekend: leraren, verpleegkundigen en politieagenten.

Uitgerekend in de week dat de wetswijziging is aangenomen in de Tweede Kamer (27 juni 2023), meldt De Hypotheker dat het aantal aanvragen van hypotheken door starters flink is toegenomen. De hypotheekketen ziet starters profiteren van het toegenomen woningaanbod. Ook zouden zij minder last ondervinden van concurrentie door beleggers. Een betaalbaar huis komt dichterbij.

Vergunningensysteem geldt niet voor bestaande woningen

Anders dan in het wetsvoorstel van De Jonge komt er géén huisvestingsvergunning voor bestaande koopwoningen tot 355.000 euro. Dat was er juist ingezet om middeninkomens tegemoet te komen. Want deze wet moet vooral voorkomen dat beschikbare woningen gaan naar mensen die ook een duurder huis zouden kunnen kopen. Coalitiepartijen VVD en D66 vonden echter dat zo’n vergunning indruiste tegen de vrijheid van eigenaren om zelf te bepalen aan wie ze hun huis verkopen. Er werd daarom een amendement ingediend en zo is dit deel van het plan niet aangenomen door de Tweede Kamer. Vóór 2014 kwam deze mogelijkheid echter wel in de wet voor.

Het is de eeuwenoude discussie tussen de aanhangers van wonen als grondrecht versus de supporters van marktwerking. Wie 360.000 euro biedt, hoeft dan dus geen vergunning te krijgen. Zo zullen de prijzen toch weer stijgen, waarschuwde de Raad van State al eerder, terwijl een betaalbaar huis toch altijd het uitgangspunt zou moeten zijn.

Welke veranderingen staan er in de wet voor een betaalbare huurwoning?

Ook in de sociale huursector komt er voorrang voor vitale beroepen en mensen met lokale binding. Want de vraag naar een betaalbare huurwoning is groot. Gemeenten mogen 50 procent van de beschikbare huurwoningen toewijzen aan mensen met een economische, maatschappelijke of lokale binding. Ze mogen zelf bepalen hoe. Dat betekent niet alleen dat ze de verdeling over die 3 groepen zelf mogen bepalen, maar ook welke beroepen ze als vitaal beschouwen.

De wet is nog niet rond, of een nieuw probleem dient zich alweer aan: het overbieden van de huurprijzen. Maar dit fenomeen, dat we al kennen uit de koopsector, doet zich alleen voor in de vrije huursector. Vóór corona was het een uitzondering, maar inmiddels gebeurt het heel veel, vaak met 10 procent. Kandidaat-huurders bieden regelmatig zo’n 200 tot 300 euro bovenop de huurprijs.

Extra oplossing voor woningschaarste: vakantieparken

Tot slot komt de minister met nog een mogelijke oplossing om het woningentekort te counteren. Ongeveer 60 vakantieparken komen in aanmerking voor permanente bewoning, schrijft hij aan de Tweede Kamer. Of zo’n vakantiewoning ook een betaalbaar huis is, is de vraag niet. Het gebeurt al vaker en biedt zeker kansen voor de toekomst. Ook prefabwoningen zijn in Meldpunt al genoemd als mogelijke snelle oplossing van de schaarste.

Is prefab de oplossing voor het tekort aan woningen?

(Bron: Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, NRC, De Telegraaf, ANP, De Hypotheker, archief. Foto: ANP)