Dakloos door corona. 40.000 mensen staan met kerst op straat.

Corona hakt erin

Het aantal daklozen in Nederland wordt geschat op 40.000. Het is een schatting, want zeker weten doen we het niet. Veel mensen die zwerven zijn bij de overheid niet in beeld, en niet elke gemeente gebruikt dezelfde telmethoden. Wat vaststaat is dat het aantal groeit. Vooral corona hakt erin.

• 2009: 10.000 daklozen
• 2012: 27.000 daklozen
• 2019: 40.000 daklozen
• 84% van de daklozen is man
• ongeveer 50% van de daklozen heeft een niet-westerse achtergrond

Dit kan niet langer

“Zo kan het niet langer”, zegt Esmé Wiegman. Zij is directeur van de landelijke organisatie Valente. Valente bekommert zich onder meer over de opvang van mensen zonder een huis. Dakloze mensen moeten snel eigen onderdak hebben vindt Wiegman, en gemeenten, woningcorporaties en zorgorganisaties moeten daar afspraken over maken.

Menswaardig bestaan

Iedereen heeft immers recht op een menswaardig bestaan. Wim Eickholt is het daar helemaal mee eens. Hij weet wat het is om als een zombie door de stad te zwerven, en schreef daar een boek over: “Wat ik nou toch heb meegemaakt. Verslag van een jaar dakloosheid”.

Het ging helemaal mis

Ik had een baan, ik had een vrouw, ik had een huis, maar ik had ook een liefde. Een liefde die alles kapot maakte: drank. Overdag dacht ik constant aan de fles die thuis op tafel stond. Het maakte me kapot. Alles om me heen viel weg. Het noodlot sloeg definitief toe toen ik mijn huis uit moest. Ik had maanden mijn hypotheek niet betaald. Dat was in 2014. Ik kwam op straat te staan en kon gelukkig bij een goede vriend terecht. Een klein kamertje en een bed, maar de drank bleef mijn obsessie. In 2015 stond ik letterlijk op straat.

De eerste avonden en nachten zijn de ergste

Je loopt over straat en alles wat je hebt zijn een paar spulletjes in je rugzakje. Alle zekerheden die je had zijn weg. Vooral de eerste avonden doen pijn. Je loopt langs de huizen en kijkt naar binnen. Mensen zie je rond de tafel zitten, ze praten, eten, hebben het gezellig met elkaar. Je bent letterlijk buitengesloten. “En ik, ik liep lethargisch door de straten, wachtend op het moment dat de sleep-inn open ging”. De alcohol sleepte me erdoorheen. Ik had geen stabiliteit.

Stabiliteit is nodig

Stabiliteit is volgens Esmé Wiegman van Valente een vereiste om dakloze mensen weer op de rit te krijgen. “Denk niet dat alleen verslaafden dakloos worden.” 40 Procent van de mensen die geen huis hebben konden het financieel en economisch niet meer  bolwerken. Corona slaat hard om zich heen. “Het klassieke beeld van de dakloze = drank = drugs klopt niet meer”, zegt Wim Eickholt. De economische klap veroorzaakt door corona is groot.

Bank of bed bij een goeie vriend

Ze vallen buiten de boot en komen in de opvang terecht. Voorheen stond met een beetje geluk een bank of bed klaar bij familie of vrienden. Maar nu het virus rondwaart zijn velen bang om iemand op te vangen. Het enige pluspunt waar corona in de opvang voor heeft gezorgd is privacy. De slaapzalen waar 6 tot soms 10 mensen sliepen zijn opgedeeld in kleine kamers.

Je sliep niet of maar half

Wim Eickholt weet alles van het gebrek aan privacy en rust in de opvang. Om 18.00 uur ging de sleep-inn open en kon je er eten. Om 20.30 uur gingen de slaapzalen open en stommelde iedereen naar een bed. De ruzies die aan de eettafel waren ontstaan gingen verder in de slaapzaal. “Ik sliep er nooit goed. Soms dommelde ik weg, maar doorgaans bleef ik de hele nacht op mijn hoede.”

Meer privacy

Nu is dat door corona anders. Wim Eickholt kan het weten. Hij is nu voorzitter van de Clientenraad van de Tussenvoorziening in Utrecht. Een organisatie die zich bezighoudt met de problematiek van dakloosheid. De mensen hebben -zoals ook Esmé Wiegman zegt- meer privacy. Een eigen kamer, een eigen toilet, een eigen douche, het doet wonderen. Wim Eickholt kreeg deze privacy toen hij terecht kon in een afkick-kliniek. Het maakte hem weer mens.

Er zullen altijd mensen buiten boot blijven vallen.

“Er moet structureel meer aandacht komen voor dakloosheid”, zegt Wiegman. Jaren heeft de Haagse politiek mensen die huis en haard  verloren links laten liggen. Ze is blij dat dit jaar gestart is met een stevige financiële impuls om de dakloosheid aan te pakken. Dit verdient in de nieuwe kabinetsperiode een structureel vervolg.

Een eigen huisje is goedkoper

In een aantal verkiezingsprogramma’s is de dakloosheid weer opgevoerd als thema. Noodopvang is noodzakelijk. Nog noodzakelijker is dat mensen zicht hebben op een eigen stulpje. Het is ook goedkoper. Daklozen begeleiden in een noodopvang is duurder dan ze begeleiden in hun eigen huis. En om dat laatste te bereiken zijn meer betaalbare woningen nodig. Een duidelijke oproep voor meer sociale woningbouw.