Rijangst: hoe kunt u dit herkennen en uzelf weer op (de) weg helpen?

Wat is rijangst?

Zweten, trillen en zoveel mogelijk het rijden willen uitstellen. Mensen die last hebben van rijangst, zijn zoals de term al doet vermoeden, bang om auto te rijden. Hier kunnen specifieke angsten bij komen kijken. Zo zijn sommigen vooral bang om op snelwegen, in tunnels of over bruggen heen te rijden. Maar ook rijden in het donker of op hellingen komt voor. De angst kan zich op diverse manieren uiten, en het kan zich ontwikkelen van kwaad tot erger.

Waar komt het vandaan?

Rijangst kan diverse oorzaken hebben. Zo kan er angst ontstaan na een incident of traumatische ervaring in het verkeer. Als iemand hier last van blijft houden en plekken of voertuigen vermijdt, dan is er waarschijnlijk sprake van het posttraumatisch stresssyndroom (PTSS). Rijangst hoeft echter niet altijd te ontstaan na een (heftig) incident of ongeluk, ook onzekerheid, of een (te) lange periode van niet rijden kan rijangst aanwakkeren.

In een uitzending van Meldpunt in oktober 2021, vertellen 2 vrouwen hoe zij last kregen van rijangst. En dat terwijl ze al jaren hun rijbewijs hebben. Zo vertelt Serena: “Tot 3 keer toe sloeg mijn auto af. En de auto’s achter me stonden te toeteren. Daar werd ik helemaal paniekerig van. Dat is een van de triggers geweest, denk ik. Al die prikkels en al die gedachtes aan wat er zou kunnen gebeuren.” Bij Wilma, die al 40 jaar haar rijbewijs heeft, gaat het anders. Ze wordt onwel, krijgt zwarte vlekken voor haar ogen en raakt in paniek. Sindsdien stapt ze niet meer in de auto, uit angst voor herhaling.

Hoe herkent u rijangst?

Meestal weet u van uzelf wel dat u rijangst heeft, maar is het moeilijk om dit te erkennen. Vaak bedenken mensen excuses, ter verklaring van het niet autorijden. Bijvoorbeeld: Het openbaar vervoer is fijner want dan kan ik een boek lezen, mijn partner wilt graag rijden, of de auto moet eerst eens grondig gecheckt worden. Hieronder staan nog wat meer ‘symptomen’ waaraan u (bij uzelf en anderen) rijangst kunt herkennen:

• Uitstelgedrag
• Bepaalde wegen, hellingen, bruggen of tunnels vermijden
• Verhoogde hartslag
• (Veel) zweten
• Duizeligheid of flauwte
• Hyperventileren
• Misselijkheid of buikpijn
• Veel moeten plassen
• Angst om controle te verliezen

Hoe komt u van uw rijangst af?

Hoewel het kan voelen alsof uw angst nooit meer weggaat, hoeft dit helemaal niet het geval te zijn. Er zijn tegenwoordig genoeg professionals die zich inzetten om mensen te helpen zich weer veilig achter het stuur en op de weg te voelen. Dit zijn zowel gespecialiseerde rijinstructeurs als coaches, psychologen en therapeuten.

Vaak helpt het bij ernstige rijangst psychologische hulp en begeleiding in de vorm van gespecialiseerde lessen of een cursus. Zo kunt u uw angst verminderen en tegelijkertijd zelfvertrouwen opbouwen achter het stuur. Dit is mogelijk voor mensen die al hun rijbewijs hebben en niet meer (durven) rijden, maar ook voor (nog) beginnende automobilisten. Heeft u hevige rijangst na een (ernstig) incident of ongeluk? Dan kan EMDR therapie u helpen uw trauma te verminderen.

Tips om stap voor stap weer de weg op te gaan

Onthoud goed dat het verwerken van uw rijangst tijd nodig heeft. Probeer uzelf niet te veel onder druk te zetten en wees een beetje lief voor uzelf. U zult uw angst onder ogen moeten komen, door weer te gaan rijden en dat vergt moed en energie.

Om uw rijangst aan te pakken, kunt u beginnen met alleen even rondom de auto lopen en in de auto zitten. Vervolgens kunt u (eventueel onder begeleiding van een ervaren instructeur) proberen om een rondje door uw eigen wijk te rijden. Stap voor stap kunt u daarna uw routes en vlieguren uitbreiden, totdat u zich weer vertrouwd en veilig voelt in het verkeer.

(Bronnen: Archief, MAX Vandaag, Rijangst.nl, ANWB, Rijangst Nederland. Foto: Shutterstock)