Klantenkaarten: wat weet winkelier van de consument?

Korting in ruil voor registratie

De AH Bonuskaart is samen met de ANWB-pas waarschijnlijk wel de bekendste van alle klantenkaarten. Bij de lancering van de Bonuskaart een kwart eeuw geleden is een veelgehoorde kreet: “Je zou wel een dief van je eigen portemonnee zijn.” Want de kaart biedt ontegenzeggelijk veel korting op producten. Maar aan de andere kant registreert AH ook precies wat de consument koopt.

In een artikel van Trouw dat jaar winden de schrijvers er geen doekjes om. We lezen de perfecte samenvatting van het privacy-probleem:

“Deze week introduceerde Albert Heijn een Bonuskaart waarmee klanten kortingen krijgen in ruil voor registratie van hun persoonlijke gegevens. Zo’n kaart is echter niet zonder risico’s, betoogt de registratiekamer. Hoe grootschaliger persoonsgegevens worden vastgelegd, hoe groter de kans dat ze voor andere doelen worden gebruikt dan bedoeld.”

Database gevuld met gegevens over individuele aankopen

Helemaal nieuw is het initiatief niet. Want concurrenten Edah en Konmar pionieren dan al met net zulke klantenkaarten. De journalisten van Trouw leggen uit hoe het systeem precies werkt:

“Elke keer als kaart 827960023421 langs de kassa wordt gehaald, legt de computer van Albert Heijn vast dat een pak Douwe Egberts koffie is gekocht, of een fles Beaujolais. Zo wordt in de komende maanden een omvangrijke database gevuld met gegevens over de individuele aankopen bij Albert Heijn van honderdduizenden klanten. En dán komen de individuele aanbiedingen.”

Maatwerk met een privacy-kanttekening

De conclusie is dat er maatwerk aan de klant geleverd wordt, maar dat die alleen de aanbiedingen te zien krijgt, die passen bij zijn profiel. Verder zouden banken, verzekeringsmaatschappijen en bepaalde overheidsdiensten interesse kunnen tonen in de opgebouwde klantprofielen. Ook kunnen voedingsproducten een idee geven van het gezondheidsrisico en de hoogte van het inkomen verraden. Al dit soort zaken zitten op het terrein van de persoonlijke levenssfeer, uw privacy. De vraag kristalliseert zich uit tot: hoe veilig gaan bedrijven, in dit geval AH, om met klantgegevens? Deze vraag is uiteraard 1 op 1 te stellen bij élke andere van de vele klantenkaarten die er in omloop zijn.

“Bonuskaart zo lek als een mandje”

In 2013 doet de Consumentenbond een oproep aan AH om de Bonuskaart beter te beveiligen. Diverse publicaties in de media versterken de urgentie. Klantenkaarten worden als ‘verdacht’ neergezet. De Telegraaf schrijft op 26 september 2013, dat de Bonuskaart zo lek blijkt als een mandje. De krant verwijst daarmee naar een steekproef van De Consumentenbond.

“Door simpelweg iemands Bonuskaartnummer in te vullen op de website of de app van Albert Heijn, kan iedere gluurder zien wat een persoon de afgelopen 3 maanden allemaal heeft gekocht. De bond noemt de privacyschending ‘verontrustend’ en luidt de noodklok.”

Kamervragen

Dan komt het tot Kamervragen door Mei Li Vos en Astrid Oosenbrug (beiden van PvdA). De belangrijkste vraag is:

“Deelt u de mening van de Consumentenbond dat Albert Heijn de aankoopgeschiedenis van hun klanten moet behandelen als privacygevoelige informatie en net zo moet beveiligen als persoonsgegevens? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?”

Antwoorden van het kabinet

Namens het kabinet antwoorden de VVD-ministers Henk Kamp (economische zaken) en Opstelten (minister justitie en veiligheid):

“In zijn algemeenheid geldt dat (aankoop)gegevens pas persoonsgegevens zijn op het moment dat ze op zichzelf, in onderlinge combinatie of in samenhang met uit andere bron bekende informatie, herleidbaar zijn naar een persoon. In dat geval is het bijbehorende beschermingsregime van de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) van toepassing.”

Genoemde wet is in 2018 vervangen door de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG).

Herleidbaarheid tot bepaald individu is leidend

De ministers verzoeken Albert Heijn om opheldering, waarop ze de Kamer laten weten dat de vinder van een verloren Bonuskaart de eigenaar niet kan achterhalen:

“De tot een persoon herleidbare gegevens (zoals naam, adres en woonplaats) zijn uitsluitend beschikbaar na inloggen en dus in combinatie met aanvullende inloggegevens.”

Of aankoopgegevens van consumenten als persoonsgegevens moeten worden beschouwd en of winkels als Albert Heijn deze daarom moeten beschermen, laten ze over aan het College bescherming persoonsgegevens (voorheen de registratiekamer, zoals in het hierboven geciteerde artikel in Trouw). Tegenwoordig (sinds 2016) heet dit college de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). In het wat algemeen gehouden antwoord van de ministers schemert duidelijk door dat dit op álle klantenkaarten slaat.

Autoriteit Persoonsgegevens

Komen er bij de Autoriteit Persoonsgegevens nog weleens klachten van consumenten over klantenkaarten binnen? Of is het probleem inmiddels voldoende opgevangen sinds de invoering van de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG)? In de hele EU geldt dezelfde privacywetgeving. Mark Schenkel, perswoordvoerder bij de Autoriteit Persoonsgegevens, zegt dat de AP dit soort vragen niet mag beantwoorden. Want dat zou een vertrouwensbreuk betekenen naar de individuele melders toe. Zelfs eventuele aantallen van melders mogen ze niet noemen.

Wat zegt AH zelf over privacy bij Bonuskaart?

Op de website van Albert Heijn onderscheiden ze 3 types klant. Bij elk type verschilt de inwinning van de informatie en dus ook de mate van privacy.

1. U doet boodschappen in de Albert Heijn winkels

Met een anonieme Bonuskaart registreert AH slechts de aankopen. Persoonlijke aanbiedingen, kunnen pas als de klant de Bonuskaart persoonlijk heeft gemaakt.

2. U heeft een profiel op ah.nl, of maakt gebruik van de website en Albert Heijn app

Met een profiel op ah.nl (inclusief toestemming voor cookies) of in de Albert Heijn-app houdt AH uw aankopen niet alleen bij, maar personaliseert de voor u relevante aanbiedingen.

3. U heeft een Persoonlijke Bonuskaart

Wie zijn Bonuskaart gepersonaliseerd heeft, komt automatisch in de categorie terecht, die de meest gerichte aanbiedingen krijgt. “De informatie die u invult op uw ah.nl profiel koppelen we aan uw online surf-, zoek-, en koopgedrag.” Deze klanten krijgen daarom extra Bonusvoordeel.

Aan te nemen valt dat de informatie op- en de privacy afloopt in bovenstaande volgorde van 1 tot en met 3.

Oplopende informatie, aflopende privacy?

In een reactie op vragen van Meldpunt over privacy door de supermarktketen, verklaart AH perswoordvoerster Anoesjka Aspeslagh: “Onze klanten bepalen zelf of en hoeveel informatie ze met ons delen. Dat hangt onder anderen af van de manier waarop ze boodschappen bij ons doen. Om een voorbeeld te noemen: als een klant boodschappen op ah.nl bestelt, hebben we adresgegevens nodig. Of: als een klant gebruik wil maken van persoonlijke bonuskortingen, die aansluiten bij zijn/haar wensen, hebben we inzicht nodig in wat de klant bij ons koopt. Als een klant dat allemaal niet wil en met een anonieme Bonuskaart boodschappen doet in de winkel, hebben wij geen gegevens nodig.”

“Klanten kunnen in ons privacybeleid precies lezen wanneer we welke gegevens bewaren. Uiteraard voldoen we hierbij volledig aan alle wet- en regelgeving.”

https://www.maxmeldpunt.nl/geld/zo-profiteert-u-van-aanbiedingen-in-de-supermarkt/

(Foto: ANP)