Jongeren onverzekerd op de fatbike, wie betaalt de rekening?

Stoere fiets

“Het is een stoere fiets waar je automatisch vrolijk van wordt zodra je erop zit. Het is liefde op het eerste gezicht.” De 19-jarige Milan gebruikt liefkozende woorden om zijn fatbike te beschrijven, een elektrische fiets met extra brede wielen. Hij kocht deze een jaar geleden online voor slechts 1.300 euro, wat een koopje is in vergelijking met reguliere elektrische fietsen.

De fatbike is onder jongeren een ware must-have

In de uitzending van Meldpunt vertelt Milan over zijn favoriete vervoermiddel. Zonder zijn fatbike op te voeren, kan hij snelheden tot 50 kilometer per uur bereiken, en dit alles zonder helm of rijbewijs. Net als Milan zijn er duizenden jongeren die de afgelopen maanden een fatbike hebben aangeschaft, vooral in de leeftijdscategorie van 12 tot 17 jaar, waarin de fatbike een ware must-have is geworden.

Maar ze rijden te hard

Maar het regent in het hele land klachten over fatbikes, die te hard rijden. Bijvoorbeeld Joop Lahaise uit Hilversum, die zich verbaast over 12-jarigen, die zonder helm voorbij scheuren. De Fietsersbond concludeert enkele maanden geleden tijdens een steekproef van voertuigen in Amsterdam dat de fatbike tot de snelste elektrische voertuigen behoort.

Voor de wet een bromfiets

Fatbikes worden verkocht als fiets met trapondersteuning. Maar wanneer een fatbike harder dan 25 km/u kan rijden, of een motor heeft van meer dan 250Watt, of een gashendel heeft waarmee harder gereden wordt dan 6 kilometer, dan is het voor de wet een bromfiets. Dan moet deze een type goedkeuring hebben en van een kenteken worden voorzien. Ook moet de berijder een rijbewijs hebben en een helm dragen. Lees in dit artikel hoe de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) aankijkt tegen de veelvoorkomende situatie waarbij gebruikers zelf de instellingen aanpassen en daardoor harder gaan dan 25 kilometer per uur.

Veel minderjarige berijders van de fatbike zijn onverzekerd

Grote zorg onder deskundigen is dat de jonge eigenaren van deze illegale fatbikes onverzekerd zijn. Een aansprakelijkheidsverzekering is niet verplicht, legt letselschade jurist Lisa Sjaardema van Smartletselschade uit. Haar kantoor behandelt jaarlijks ongeveer 1.500 letselschadezaken en 10.000 zaken met voertuigschade. Ook ongevallen met fatbikes beginnen de laatste tijd binnen te komen. Meestal gaat het om zeer jonge gebruikers, waarbij aanzienlijk schade ontstaat, aldus Lisa Sjaardema.

Bij het ontbreken van een verzekering kunnen verschillende kosten op het slachtoffer verhaald worden, zoals materiële schade, proceskosten en verlies van inkomen. Sjaardema: “De grootste kostenpost is het verlies van inkomen, bijvoorbeeld als het slachtoffer niet meer kan werken door blijvende invaliditeit. Door het ontbreken van een verzekering kunnen lange, ingrijpende procedures ontstaan.”

Ongedekte torenhoge medische kosten

Ook medische kosten kunnen enorm zijn. Volgens neuroloog-intensivist Marcel Aries bedraagt een dag op de intensive care ongeveer €3.000. Bij ernstig hersenletsel kan iemand gemakkelijk 14 dagen op de IC liggen, wat neerkomt op zo’n €42.000. Met scans en operaties kan de rekening van de IC-periode oplopen tot wel €50.000. Ook het inzetten van een ambulance of helikopter brengt kosten met zich mee.

Volledig arbeidsongeschikt na ongeluk met fatbike

Aries benadrukt: “De meeste patiënten met hersenletsel worden volledig arbeidsongeschikt. De kosten voor zowel de korte als de lange termijn zijn aanzienlijk voor de samenleving. En dan hebben we het nog niet eens over het persoonlijke en familiaire leed.”

Samen met Artsen voor Veilig Fietsen heeft Aries zich de afgelopen jaren ingespannen voor het dragen van een fietshelm. Sinds 1 januari geldt er een helmplicht voor snorfietsen, na veel acties van de bezorgde artsen. Met de opkomst van de fatbikes lijkt de strijd echter weer van voren af aan te beginnen. Aries noemt de ontwikkelingen “zeer zorgwekkend voor de toekomst” en hoopt dat meer jongeren zich bewust worden van de enorme risico’s die ze lopen.

Wettelijke aansprakelijkheid ligt bij de ouders

Letselschade jurist Sjaardema benadrukt ook dat ouders aansprakelijk kunnen worden gesteld als hun kinderen onverzekerd een ongeval veroorzaken met een fatbike. “Ouders zijn tot 15 jaar altijd aansprakelijk. De kosten kunnen oplopen tot in de tonnen.”

Esther van Garderen van de Fietsersbond verbaast zich over de houding van sommige ouders: “Ik begrijp dat een kind van 13 jaar wellicht niet alle gevolgen kan overzien, maar ouders moeten zich hiervan bewust zijn. De schade kan zo groot zijn dat je je huis moet verkopen als een kind onverzekerd een ongeval veroorzaakt.” Ze pleit voor een bewustwordingscampagne om dit onder de aandacht te brengen.

Milan heeft zelf nog niet gekeken naar de verzekering. Terwijl hij toch al een jaar rondrijdt op zijn snelle fatbike. Toch maakt hij zich geen al te grote zorgen. “Ik weet zeker dat ik geen ongelukken zal krijgen. Ik blijf altijd goed om mij heen kijken. Als ik op de weg ben dan ben ik op de weg. Niet ergens anders met mijn ogen.”

Onlangs kondigde de ANWB aan om voorlopig te stoppen met het verzekeren van fatbikes. Daar waren 2 redenen voor: de vele diefstallen en de vele aanpassingen die het verzekerde object totaal veranderen, waardoor het niet meer in aanmerking komt voor de verzekering.

Dit onderwerp is besproken in de uitzending van Meldpunt op 1 september 2023. Bekijk hier de uitzending terug.

Grote zorgen bij instanties over ongevallen met fatbikes