Waarom mag PostNL verkeersregels overtreden om uw post te bezorgen? En DHL niet?
PostNL, de opvolger van de vroegere PTT, is al sinds de vorige eeuw geen staatsbedrijf meer. Maar nog altijd heeft het bedrijf een status aparte. Bezorgers van PostNL hebben een speciale ontheffing, waardoor ze bepaalde verkeersregels mogen omzeilen als ze aan het werk zijn. Pakketbezorger DHL wil ook zo’n ontheffing, maar krijgt nul op het rekest van de overheid. Hoe zit het precies?
Wat is de Universele Postdienst (UPD)?
PostNL is dan wel geen staatsbedrijf meer, maar is wel al ruim 200 jaar de uitvoerder van de zogeheten Universele Postdienst (UPD). Volgens de UPD-wetgeving moet elke Nederlander post kunnen versturen en ontvangen, tegen betaalbare tarieven. PostNL is, in navolging van de voormalige PTT, aangewezen als het bedrijf dat hiervoor moet zorgen. Hierdoor is PostNL verplicht om overal in het land brievenbussen en postservicepunten te beheren. En om de hele week door post te bezorgen.
In de loop van de 21e eeuw laten we steeds meer spullen thuis bezorgen, door verschillende bezorgdiensten. Bedrijven als DHL, DPD en UPS zijn tegenwoordig volwaardige concurrenten van PostNL. Maar nog steeds is PostNL het enige bedrijf dat een exclusieve status als UPD-uitvoerder heeft, benoemd door de overheid.
PostNL-bezorgers mogen verkeersregels omzeilen, DHL-bezorgers niet
Bezorgers van PostNL hebben hierdoor een speciale bevoegdheid om bepaalde verkeersregels te omzeilen, als dit helpt om de UPD uit te kunnen voeren. Ze mogen bijvoorbeeld, onder voorwaarden, midden in woonwijken hun voertijdig stil laten staan. Of parkeren op stoepen en fietspaden. Dit kan uiteraard vervelend zijn voor omwonenden en andere weggebruikers, maar zo kunnen postbezorgers wel sneller en efficiënter hun werk doen. Zolang ze maar geen gevaarlijke verkeerssituaties veroorzaken.
Raad van State bevestigt uitzonderingspositie van PostNL
Zo’n zelfde landelijke uitzonderingspositie is dus niet weggelegd voor DHL, blijkt in maart 2025. De Raad van State behandelt dan een hoger beroep van de bezorgdienst, naar aanleiding van een uitspraak die het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) in december 2020 al heeft gedaan. IenW heeft destijds het verzoek van DHL geweigerd, om een landelijke vrijstelling van sommige verkeersregels te krijgen, net als PostNL. Ook het hoger beroep van DHL haalt niets uit, want het ministerie krijgt 4,5 jaar na dato gelijk van de Raad van State.
De Raad van State beroept zich hierbij ook op de UPD. Want PostNL valt hier wel onder, bedrijven als DHL dus niet. ‘Er is daarom geen aanleiding voor het oordeel dat PostNL en DHL in het kader van de gevraagde vrijstelling moeten worden aangemerkt als gelijke gevallen’, is in de uitspraak te lezen. En: ‘Uit de bewoordingen van de aan PostNL verleende vrijstelling blijkt dat deze alleen is verleend voor UPD-werkzaamheden.’ DHL wijst in deze zaak op een mogelijk gelijkheidsbeginsel, maar daar is volgens de Raad van State dus ook geen sprake van.
Enkelstukspost wel, e-commerce niet
Hoewel er al jarenlang steeds minder briefpost wordt verstuurd, in tegenstelling tot pakketjes, is deze briefpost nog altijd één van de hoofdtaken volgens de UPD. ‘Onder de UPD vallen de losse stuks post, ook wel enkelstukspost genoemd. Dit zijn veelal de brieven, kaarten en pakketjes die consumenten en kleine bedrijven (zonder zakelijk contract met PostNL) elkaar sturen’, benadrukt de Autoriteit Consument & Markt. Zogeheten e-commerce, wat juist een belangrijke taak is van bedrijven als DHL, valt buiten de werkzaamheden die de UPD voorschrijft. ‘Onder de UPD valt dus geen post van grote zakelijke partijen, zoals overheden, banken en de meeste webwinkels’, voegt de ACM hieraan toe.
Hoe ziet de toekomst van de postbezorging eruit?
Overigens heeft de speciale UPD-status niet alleen maar voordelen voor PostNL. Want het bedrijf is verplicht om 5 à 6 dagen per week post te bezorgen. En ook nog tegen wettelijk vastgestelde tarieven (pdf), omdat de post dus betaalbaar moet blijven voor de consument. Maar tegelijkertijd is de postbezorging structureel verlieslatend voor PostNL, blijkt uit de jaarcijfers over 2024 (pdf). ‘Met een daling van 8% in het postvolume ging de structurele afname door’, concludeert het bedrijf. ‘De financiële resultaten bevestigen opnieuw dat het huidige bedrijfsmodel niet meer houdbaar is.’
Begin 2025 verzoekt PostNL de politiek om extra financiële steun, op basis van de UPD. Ook wil het bedrijf uiteindelijk af van de verplichting om post binnen 1 dag te bezorgen. PostNL hoopt dat het op termijn 2 dagen over de postbezorging mag doen, misschien ooit wel 3 dagen. In landen als Frankrijk, Duitsland, België, Engeland, Denemarken en Italië is dit al wel gebeurd, in Nederland (vooralsnog) niet.
En op dit moment is het ook nog niet aan de orde, laat PostNL eerder al aan Meldpunt weten: “De post wordt ook vanaf 2025 nog binnen 24 uur bezorgd. Alleen zakelijke post gaan we binnen 2 dagen bezorgen.”
(Bron: Archief, ANP, PostNL, Raad van State, Algemeen Dagblad, ANWB, Omroep West, Autoriteit Consument & Markt, Rijksoverheid. Foto: Remko de Waal/ANP)
MAX Ombudsman start rechtszaak tegen pensioenfondsen KPN en PostNL