Initiatiefwetsvoorstel Zelfstandigenwet moet zzp’ers verlichting brengen: dit wordt anders geregeld
Als Meldpunt in september 2025 een uitzending besteedt aan de op handen zijnde controle van schijnzelfstandigheid van zzp’ers door de Belastingdienst, komt aan het licht dat vooral een leegloop aan zorgmedewerkers dreigt. Nieuwe wetgeving moet voor verlichting zorgen. Behalve de wet VBAR ligt er een initiatiefwetsvoorstel Zelfstandigenwet.
Wat zijn zzp’ers en wat is het probleem?
Zzp’ers is een afkorting voor zelfstandigen zonder personeel. Het zijn ondernemers die werken zonder een dienstverband. Het probleem is dat er vaak sprake is van ‘schijnzelfstandigheid’. Deze mensen werken in dat geval eigenlijk alsof ze in loondienst zijn. Maar ze zijn als zelfstandige ingehuurd. Zzp’ers hebben minder sociale bescherming dan gewone werknemers. Dat is voor werkgevers goedkoper in afdrachten. De Belastingdienst is per 1 januari van dit jaar al strenger gaan controleren, maar gaat pas in 2026 handhaven.
Wet VBAR vanaf 2026 onvoldoende voor zzp’ers?
De Wet VBAR (verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden) gaat op 1 januari 2026 in, maar krijgt veel kritiek van de Raad van State, uitvoeringsinstanties en zzp’ers zelf. De wet zou namelijk veel te complex zijn en ondanks de naam onvoldoende duidelijkheid bieden.
Intussen zijn veel zzp’ers zelf naar alternatieven gaan zoeken en andere contractuele constructies aangegaan. Vaak nemen ze de ‘draaideurroute’, die loopt via uitzend- en detacheringsbureaus. Ze wensen namelijk hun vrijheid te behouden om zelf te bepalen wanneer ze werken. Dat past hun beter dan vaste uren zoals bij het reguliere personeel.
De Zelfstandigenwet als alternatief
Kamerleden van VVD, D66, CDA en SGP hebben een nieuw initiatiefwetsvoorstel Zelfstandigenwet ingediend. Deze wet wil wél heldere, uitvoerbare regels bieden voor écht zelfstandig ondernemerschap.
Dit zegt Tweede Kamerlid Thierry Aartsen (VVD), een van de initiatiefnemers ervan op de site van zijn partij: “Zelfstandigen snakken naar autonomie en willen zelf bepalen hoe zij hun werkende leven inrichten. Met deze wet geven we zzp’ers de erkenning die ze verdienen, een duidelijk wettelijk kader en goede sociale bescherming.”
De 3 belangrijkste elementen van het wetsvoorstel
Het wetsvoorstel dat nog aan de Raad van State moet worden voorgelegd bevat 3 belangrijke pijlers:
- Vooraf zekerheid over zelfstandige status via een zelfstandigenverklaring met duidelijke criteria.
- Verplichte sociale voorzieningen: zelfstandigen mogen alleen zakelijk werken als zij iets geregeld hebben voor pensioen en arbeidsongeschiktheid.
- Duidelijk toetsingskader met drietrapstoetsing en een landelijke toetsingscommissie. Dit is afgekeken van het ‘Belgische model’.
Pas nadat de Raad van State er een advies over heeft gegeven, komt het in behandeling in de Tweede Kamer.
Drietrapstoetsing in het wetsvoorstel
De volgende zaken worden getoetst of iemand eigenlijk wel zzp’er is. Schijnzelfstandigen vallen na zo’n toets onmiddellijk af:
- Zelfstandigentoets: voldoet iemand aan ondernemerskenmerken zoals meerdere opdrachtgevers, eigen tarief bepalen en ondernemersrisico?
- Werkrelatietoets: is er sprake van vrijheid in werktijd, werkwijze en geen sprake van een hiërarchische aansturing?
- Beoordeling door commissie (optioneel): bij twijfel kunnen zzp’er of opdrachtgever een bindend oordeel vragen aan een speciale toetsingscommissie.
Positieve reactie van zzp’ers volgens Knab-onderzoek
Knab, de bank speciaal voor zzp’ers, heeft een onderzoek gedaan onder dit type werkers (gepubliceerd in april 2025). Dat levert de volgende cijfers op:
- 71 procent van de ruim 7.500 ondervraagde zzp’ers steunt het wetsvoorstel.
- 17 procent is tegen, 12 procent twijfelt nog.
- 82 procent vindt het belangrijk vooraf duidelijkheid te krijgen over hun status.
- 57 procent is bereid extra administratie te doen voor meer zekerheid.
- 65 procent steunt verplichte voorzieningen voor pensioen en AOV, zolang er keuzevrijheid is in hoe dat geregeld wordt (verzekering, broodfonds, spaargeld etc.).
Zzp’ers met een hoger uurtarief zijn positiever (80 procent bij een hoger tarief dan 80 euro/uur). In sectoren als overheid, ICT en zorg ligt de steun boven de 75 procent. Maar vakbond CNV is behoorlijk kritisch over het wetsontwerp. Volgens hen creëert dit wetsconcept juist juridische onzekerheid en legaliseert het schijnzelfstandigheid.
“De boodschap van zzp’ers is duidelijk: ze willen ondernemen met vrijheid binnen heldere en consistente kaders,” stelt Nadine Klokke CEO van Knab op de eigen site.
(Bron: Tweede Kamer, Knab, De Telegraaf, VVD, D66, CDA, SGP, archief. Foto: Shutterstock)
Grote onrust in de zorg om handhaving Belastingdienst op schijnzelfstandigheid zzp’ers