1 op de 3 ouderen ervaart leeftijdsdiscriminatie: “We moeten af van uitsluiting op kalenderleeftijd”

Auto niet te verzekeren vanwege leeftijd

Ook bij ons op de redactie komen meldingen binnen over leeftijdsdiscriminatie. Zo ook het verhaal van Wim Boer. Meneer is 77 jaar en een jaar geleden koopt hij een mooie, sportieve auto. Hij wil deze verzekeren, maar krijgt dit niet voor elkaar. Verschillende verzekeraars vertellen hem dat zij vinden dat de auto teveel pk’s heeft voor zijn leeftijd. Met andere woorden: de auto is te snel voor een 77-jarige. 

Vooral moeite bij verzekeringen, hypotheken, leningen en in de gezondheidszorg

En zo zijn er nog meer verhalen die bij ons binnenkomen: “Mijn darmonderzoeken stopten omdat ik nu ouder ben dan 75, darmkanker komt veel voor in mijn familie, vader en broer zijn overleden aan darmkanker. Er zijn eerder al 2 keer poliepen bij mij verwijderd maar nu wordt dat niet meer gedaan vanwege mijn leeftijd! Ik ben nu 80!”  

“Wij kregen een seniorenappartement via de woningbouw toegewezen. Deze zouden wij gaan huren. Ons huis zou verkocht worden, maar wij wilden een overbruggingslening om alles in de nieuwe woning te kunnen realiseren. Gordijnen, vloeren enz. Wij kregen geen lening bij de Rabobank omdat ik net 3 maanden daarvoor 70 was geworden. Hoezo? We verkopen ons huis. Waarom kan het dan niet? Terugbetaling was gegarandeerd. Nee, wij waren boven de 70. Geen discussie mogelijk. We hebben een andere oplossing gevonden, maar vreemd blijft het wel”. 

Dit zijn zomaar enkele voorbeelden van ouderen die leeftijdsdiscriminatie ervaren hebben. Ouderen blijken hier het meeste last van te hebben bij verzekeringen, leningen, hypotheken of bijvoorbeeld bij het afsluiten van leasecontracten. Daarnaast zijn er ook veel meldingen rond gezondheidszorg. Het niet meer mee mogen doen aan preventieve gezondheidsonderzoeken bijvoorbeeld of het niet meer behandelen van een aandoening of ziekte na een bepaalde leeftijd is een veelgehoorde klacht.  

Volgens ANBO-PCOB directeur Anneke Sipkens is met name de grote diversiteit van de onderwerpen verontrustend: “We zien inderdaad op heel veel verschillende terreinen en onderwerpen leeftijdsdiscriminatie. Je kunt het zo gek niet bedenken of mensen worden vanwege hun leeftijd gediscrimineerd. En dat vind ik eigenlijk nog wel het meest schrikbarend”. 

Leeftijdsdiscriminatie, waar hebben we het nou precies over?  

Discriminatie op grond van leeftijd betekent dat iemand ongelijk behandeld wordt vanwege zijn of haar leeftijd. Er is een verschil tussen direct en indirect onderscheid op grond van leeftijd.  

Van direct onderscheid is bijvoorbeeld sprake als er in een vacature wordt gevraagd om iemand tussen de 20 en 25 jaar oud, of als iemand na afloop van een sollicitatiegesprek te horen krijgt dat hij ’te oud’ is voor de baan. Indirect onderscheid is minder duidelijk. Daar is bijvoorbeeld sprake van als iemand voor een functie wordt afgewezen vanwege ’te veel ervaring’ of wanneer er in een vacature wordt gevraagd om een student of ‘pas afgestudeerde’. Ongelijke behandeling op grond van leeftijd komt niet alleen voor op de arbeidsmarkt, maar bijvoorbeeld ook op het terrein van (beroeps)onderwijs en commerciële dienstverlening. Met dat laatstgenoemde krijgen ouderen dus te maken wanneer zij geen verzekering af kunnen sluiten vanwege hun leeftijd of een hogere rente moeten betalen wanneer zij een lening afsluiten.  

Wat zegt de wet over leeftijdsdiscriminatie?

Sinds 1 mei 2004 is in Nederland de Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid (WGBL) van kracht. De wet is bedoeld voor mensen die gediscrimineerd worden omdat zij ergens te jong of te oud voor zijn. Leeftijd is een bijzondere discriminatiegrond. Omdat leeftijdsgrenzen in onze maatschappij soms ook heel wenselijk worden geacht (denk aan de leeftijd waarop iemand voor het eerst alcohol mag kopen), wordt leeftijd niet bij voorbaat als een ‘verdachte’ grond gezien. Bij discriminatie op grond van ras is dit bijvoorbeeld wel het geval. Bij de totstandkoming van de WGBL is hier nadrukkelijk rekening mee gehouden. Anders dan de Algemene Wet Gelijke Behandeling is de reikwijdte van de wet en het verbod op onderscheid beperkter. Leeftijd is niet als discriminatiegrond opgenomen in de artikelen van het Wetboek van Strafrecht. Het is dus niet mogelijk om bij de politie aangifte van leeftijdsdiscriminatie te doen.   

Voor situaties die zich buiten het terrein van arbeid en beroepsonderwijs afspelen is er (nog) geen wet. Ongelijke behandeling op grond van leeftijd op de terreinen huisvesting, wonen, verzekeringen, financiering, winkeltoegang, abonnementen, etc. vallen dus niet onder de WGBL. Dit betekent dat als leeftijd als criterium wordt gebruikt bij het verstrekken van bijvoorbeeld een lening, dit niet getoetst kan worden aan de wet. In de EU wordt wel gewerkt aan een uitbreiding van de antidiscriminatie-wetgeving wat betreft leeftijd in relatie tot de toegang tot goederen en diensten. 

‘Hopelijk wordt leeftijdsdiscriminatie een thema in de politiek’

Anneke Sipkens van ANBO-PCOB: “Het blijkt dat er nog veel onduidelijkheid is over leeftijdsdiscriminatie. En ook dat onze wetgeving er niet heel erg duidelijk over is. Wat wij daarom hopen is dat de politiek ons onderzoek serieus oppakt en dit meer ook een thema wordt. In ieder geval heeft de CDA-Tweede Kamerfractie het opgepakt en het kabinet vragen gesteld. Wij hopen dat we binnenkort af zijn van de kalenderleeftijd-discriminatie. Dus niet meer dat gezondheidsonderzoeken, verzekeringen of het aanvragen van een lening of hypotheek niet meer mag na je 75ste bijvoorbeeld. Verder hopen wij dat dit thema ook actief wordt gemonitord via een zogenoemde ‘taskforce leeftijdsdiscriminatie”. 

Dit onderwerp wordt besproken in de uitzending van Meldpunt op 14 maart 2025. Wilt u de uitzending (terug)kijken? Dat kan hier.

(Foto: Shutterstock)