WhatsApp-fraude: slachtoffers spreken oplichters rechtstreeks via de bank aan

Vriend in nood

In een recente uitzending van Meldpunt is er opnieuw gewezen op het gewaar van WhatsApp-fraude. Deze vorm van oplichting is ook wel de ”vriend-in-nood-fraude” genoemd. Vaak gaat het zo: iemand geeft zich in een appje uit voor uw kind en vraagt om geld, want hij of zij verkeert in nood. Het is bedrieglijk echt. Daarom trappen een hoop mensen erin. De schade kan in de duizenden euro’s lopen. De politie waarschuwt hier veel voor en heeft in volkszanger Frans Bauer een goed boegbeeld in de strijd tegen deze fraude. Laat je niet neppen bij het appen heet de campagne.

Al bijna groter dan fraude met phishing mails

Hoeveel ouders zijn al genept door hun zogenaamde kinderen? Het is haast niet meer te tellen. Bij de politie zeggen ze dat deze vorm van fraude nu al bijna groter is dan die met phishing mails, waarin vervelende linkjes staan. Wie die aanklikt, loopt het risico dat criminelen bij zijn persoonlijke gegevens en geld kunnen komen. De campagnes daartegen beginnen zo langzamerhand hun vruchten af te werpen. Want veel mensen zijn er door wakker geschud en weten nu dat ze moeten uitkijken bij dit soort mails. Maar laten we ons niet rijk rekenen, want het is nog lang niet voorbij.

Geldezel

Slachtoffers zijn radeloos. En het gaat niet alleen om digibeten die erin trappen. Het kan iedereen overkomen. Een relatief nieuwe ontwikkeling is nu dat slachtoffers aan de bank kunnen vragen wie er achter de bankrekening zit waar ze hun geld naar hebben overgemaakt. Meestal is dat een zogenaamde “geldezel.” Deze persoon is min of meer een tussenpersoon die tegen betaling het geld int voor zijn criminele opdrachtgever.

Naar de bank, en dan?

De mogelijkheid om uw bank te vragen na te gaan wie erachter het bankrekeningnummer zit waar uw geld heen is gegaan, bestaat al sinds januari 2021. “Dat is gebeurd op dringend verzoek van toenmalige Minister van Justitie Grapperhaus aan de banken om dit mogelijk te maken,” vertelt Berend Jan Beugel, woordvoerder van de Betaalvereniging Nederland. “Daarbij heeft hij informeel toestemming gegeven voor het onder voorwaarden verstrekken van adresgegevens van een vermeende oplichter aan een gedupeerde. Dat wringt met de AVG, de Algemene Verordening Gegevensbescherming, wat officiële EU-wetgeving is.”

Vanzelfsprekend zijn er wel enkele voorbehouden ingebouwd. Want het is nu ook weer niet de bedoeling dat een gedupeerde met een knokploeg verschijnt aan de deur van de geldezel. De informatie komt laagje voor laagje vrij. De bank van de geldezel doet eerst een poging om het geld terug te krijgen. Pas in een later stadium komt de gedupeerde zelf rechtsreeks in beeld.

Hoe werkt de PNBF-procedure?

U kunt uw geld terugvragen via de zogenaamde Procedure NAW-gegevens Begunstigde bij niet-bancaire Fraude (de PNBF-procedure). Beugel neemt ons hierin stapje voor stapje mee: “Allereerst moet het slachtoffer een bewijs van de aangifte bij de politie voorleggen aan zijn eigen bank. Die weet alleen het IBAN-nummer waar het geld naar is overgemaakt. Als de geldezel bij een andere bank zit, moet de  bank van de gedupeerde klant een verzoek indienen bij die bank. Deze stuurt dan een brief naar de vermeende dader, die dan 3 weken de tijd krijgt om het geld terug te betalen. Pas als dat niet gebeurt, dan krijgt de gedupeerde de kans om het zelf te doen. Dat gaat netjes door een gerechtsdeurwaarder langs te sturen. Maar meestal is dat niet nodig. Want door tussenkomst van de bank is het vaak al opgelost. Als het niet is gelukt, dan kan het altijd nog een civiele rechtszaak worden.”

Op de website van Betaalvereniging Nederland kunt u nalezen hoe de PNBF-procedure precies werkt. Ook staat er wat u moet doen nadat u die gegevens heeft ontvangen.

Vaak kwetsbare daders

Vaak blijkt het te gaan om kwetsbare jongeren die zich aanbieden als geldezel. Dat verklaart waarom de zaak meestal al is opgelost door de tussenkomst van de bank van de jonge daders. Ze betalen het bedrag vrijwillig terug, of anders doen hun ouders dat. “Want die willen niet dat hun kind een strafblad krijgt,” zegt Beugel. “Er bestaat namelijk altijd de mogelijkheid dat het OM er alsnog een strafzaak van maakt. Maar de opdrachtgevers van de geldezels zijn dan allang buiten schot.”

Beugel wil graag nog benadrukken dat “Betaalvereniging Nederland sinds de invoering van deze procedure van Justitie en politie geen signalen heeft gekregen dat gedupeerden zelf met geweld verhaal gaan halen bij de vermeende daders. Tot nog toe lijken daders ofwel spontaan terug te betalen, zodat hun gegevens niet worden doorgegeven, of de daders worden door een gerechtsdeurwaarder benaderd, zoals het hoort.”

Schaamte van slachtoffers is onnodig

Slachtoffers van WhatsApp-fraude schamen zich vaak dat ze erin zijn getrapt. Maar Marloes Kolthof, directeur van de Fraudehelpdesk, vertelde in de uitzending van Meldpunt dat dat nergens voor nodig is. Daarom is de Fraudehelpdesk een online voorlichtingscampagne gestart. Die is bedoeld om slachtoffers en hun omgeving bewust te maken dat fraude nooit de schuld van het slachtoffer is, maar van de daders.

(Foto: MAX)

https://www.maxmeldpunt.nl/oplichting/whatsapp-fraude-blijft-toenemen-politie-waarschuwt-opnieuw/