Waar heeft u recht op bij bankhelpdeskfraude?
Moeten banken schade vergoeden, veroorzaakt door bankhelpdeskfraude door geraffineerde nepbankmedewerkers? Vorig jaar waren er bijna 10.000 slachtoffers met een totale schade van 28 miljoen euro. MAX ombudsman Rogier de Haan duikt in de zaak en zegt dat banken kritisch naar hun eigen rol moeten kijken.
Bankhelpdeskfraude blijft een aandachtspunt
Meldpunt heeft heel regelmatig aandacht besteed aan bankhelpdeskfraude. Daarbij telefoneren nepbankmedewerkers hun argeloze slachtoffer om geld over te maken. In november 2021 constateert Meldpunt dat deze helpdeskoplichters niet van echt zijn te onderscheiden.
In januari 2022 krijgt de kwestie een nieuwe wending. In hoeverre moet de bank de schade van hun gedupeerde klanten vergoeden? ABN Amro komt in een specifiek geval met een schadevergoeding over de brug. Deze vraag komt opnieuw aan de orde in de uitzending van 3 mei 2024.
Wat is er precies aan de hand bij helpdeskfraude?
De uitzending is illustratief voor hoe bankhelpdeskfraude in praktijk gaat. Wanneer zijn bank belt dat er vreemde transacties op zijn rekening plaatsvinden, doet de 82-jarige Jos Smit alles wat gevraagd wordt om het geld zo spoedig mogelijk terug te halen. In werkelijkheid spreekt hij niet met de bank, maar met een oplichter. Al zijn spaargeld van bijna 40.000 euro is daarna weg.
De heer Smit is slachtoffer van zogeheten bankhelpdeskfraude. Hoewel de schade als gevolg hiervan volgens de Nederlandse Vereniging van Banken vorig jaar flink daalde, is deze nog altijd groot. Waar in 2021 nog sprake is van een verdubbeling van 26 (in 2020) naar 48 miljoen euro, worden in 2023 bijna 10.000 bankklanten opgelicht, voor in totaal 28 miljoen euro.
Deze vorm van fraude blijft een hardnekkig probleem
Bankhelpdeskfraude is dus nog altijd een hardnekkig probleem. Zeker ook omdat oplichters steeds geraffineerder te werk gaan en het vertrouwen van slachtoffers op slinkse wijze weten te winnen. Zo ook in het geval van Jos Smit.
Hij heeft bezoek wanneer in december de telefoon gaat. Een dame vertelt dat zij van Rabobank is en dat er geld verdwijnt van zijn rekening. Om dit zo snel mogelijk terug te halen, moeten ‘omgekeerde betalingen’ gedaan worden, zo vertelt zij. Hiervoor wordt meneer Smit doorverbonden met een man. Die stuurt hem e-mails met links. Door het invoeren van codes op de paslezer van zijn bank, wordt bijna 10.0000 euro overgeboekt naar webwinkel Amazon.
Blokkeren en direct weer deblokkeren van bankrekening
Dan blokkeert Rabobank de rekening van de heer Smit. De oplichter vraagt hem contact te zoeken met de helpdesk van de bank om deze te laten deblokkeren. Meneer wordt verteld dat hij hierbij een smoes moet gebruiken, namelijk dat hij kerstinkopen aan het doen is. Er is namelijk haast bij geboden dat de zogenaamde fraude waarmee hij hem juist wil helpen, stopt.
De échte Rabobank-medewerker zegt in dat gesprek dat er een detectiepost op zijn rekening is geplaatst, omdat er mogelijke transacties zijn uitgevoerd die te maken kunnen hebben met fraude. Het enige dat door deze zelfde medewerker gevraagd wordt volgens de heer Smit is of er bijzonderheden zijn met betrekking tot de eerdere transacties die plaats hebben gevonden. Meneer antwoordt hierop ontkennend. Hij heeft nog altijd geen idee dat hij op dat moment al urenlang onderdeel is van oplichting. Sterker nog: hij denkt het goede te doen door zijn geld veilig te stellen.
Al het spaargeld is verdwenen: 40.000 euro is weg
Na dit zeer korte telefoontje, plunderen de oplichters zijn rekening totdat deze leeg is. Al zijn spaargeld van bijna 40.000 euro is weg. Oliedom, vindt hij het nog altijd van zichzelf en onvoorstelbaar dat hij hierin is getrapt. MAX ombudsman Rogier de Haan die naar zijn zaak kijkt, denkt daar heel anders over. “Dit kan iedereen overkomen. Oplichters gaan steeds geraffineerder te werk.”
Schaamte voor erin trappen is onnodig. Doe aangifte
Ook bij de politie weten ze dat slachtoffers vaak een diep gevoel van schaamte ervaren en gedachten van zelfkritiek zoals “hoe kon ik zo dom zijn?”
“Hierdoor aarzelen ze vaak om het aan anderen te vertellen, uit angst voor negatieve reacties. Echter, het is belangrijk te realiseren dat het niet vreemd is om hier slachtoffer van te worden. De daders zijn vaak zeer bedreven, spelen slim in op actualiteiten en weten mensen doeltreffend te manipuleren,” aldus een woordvoerder van de politie. Die “wil slachtoffers dan ook aanmoedigen, ondanks de moeilijkheid ervan, om over hun schaamte heen te stappen en het voorval te delen met vertrouwde personen. Maar ook om aangifte te doen.”
Schaamte van slachtoffers is onnodig, vinden ze ook bij de Fraudehelpdesk in een uitzending over weer een andere vorm van fraude, namelijk WhatsApp-fraude. Het zijn juist de daders die zich diep zouden moeten schamen.
Schadevergoeding bij bankhelpdeskfraude?
Ook de heer Smit doet aangifte. Van zijn verdwenen geld wordt een bedrag van 2.805 euro verhaald bij de begunstigde partij en 9.726 euro uit coulance door Rabobank aan hem uitgekeerd.
Maar waarom krijgt hij niet alle schade vergoed? In 2020 besloten banken -onder druk van de Tweede Kamer en in samenspraak met het Ministerie van Financiën- schade bij bankhelpdeskfraude te vergoeden. Uitgangspunt hierbij is dat slachtoffers 100 procent van de schade uit coulance vergoed krijgen, tenzij het slachtoffer medeplichtig is aan fraude, al eerder een vergoeding heeft gehad bij dezelfde bank of als het slachtoffer onvoldoende meewerkt aan het fraudeonderzoek van de bank.
Hoe loopt het in deze casus?
In het geval van de heer Smit vergoedt Rabobank alleen de transacties tot aan het moment dat hij zelf contact opneemt met de bank. De bank rekent het de heer Smit namelijk aan dat hij in dat telefoongesprek “een valse verklaring (heeft) afgegeven om uw rekening te laten deblokkeren.” Alle betalingen die daarna plaatsvinden, in totaal zo’n 30.000 euro, komen daarom voor rekening van de heer Smit zelf.
Wat moet de bank doen als de klant belt?
Rogier de Haan heeft hier grote bedenkingen bij. “Dat telefoontje dat meneer Smit zelf met de bank pleegde, is al lange tijd een vast onderdeel van deze helpdeskfraude. Het verschil is alleen: de Rabobank weet dit, de heer Smit niet – voor hem is het de eerste (en laatste) keer. De bank had zich kunnen, en naar mijn mening ook moeten wapenen tegen deze truc. Bijvoorbeeld door het stellen van goede controlevragen. De bank heeft nagelaten dit te doen.”
“In plaats daarvan deblokkeert de bankmedewerker op het eerste verzoek de rekening van meneer Smit. Dit terwijl de Rabobank die rekening direct daarvoor juist had geblokkeerd vanwege een vermoeden van fraude. Door die blokkade op te heffen, heeft de bank zelf actief meegewerkt aan de voortzetting van deze fraude. In plaats van met de beschuldigende vinger naar de heer Smit te wijzen, zal de Rabobank dus naar haar eigen rol moeten kijken.”
Procedure starten bij Kifid
De Haan raadt meneer dan ook aan alsnog een procedure te starten bij klachteninstituut Kifid. Daar komen regelmatig klachten binnen van slachtoffers die niets of slechts een klein deel vergoed krijgen.
Topje van de ijsberg
Bovengenoemde zaak van de heer Smit is nog maar het topje van de ijsberg. Nog altijd vinden er veel aanhoudingen en veroordelingen plaats in vrijwel identieke zaken. Fraudeurs maken enorme geldbedragen buit, in het geval van een bende bij 60 gedupeerden in totaal zelfs een half miljoen euro. De daders, die een mix van allerlei nieuwe trucs toepassen, richten zich vaak op oudere kwetsbare mensen. Daarvan weten ze namelijk dat ze moeite hebben met de steeds meer digitaal wordende samenleving en de vervaging tussen echt en nep. 7 op de 10 ouderen heeft problemen met de herkenning daarvan.
Voor meer informatie over bankhelpdeskfraude kunt u kijken op veiligbankieren.nl.
(Foto: MAX)
Geef een reactie
U moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.
Waarom stellen mensen geen limiet in bij instellingen van de bank-app ?
Eén limiet voor maximaal opnemen per dag en een limiet voor maximaal betalen per dag .