Politie Informatie Punt experimenteert met deursticker tegen nepagenten die aan de deur komen; tv-spotje volgt

Hoe gaan deze nepagenten precies te werk?

Meldpunt krijgt regelmatig meldingen over deze variant van de zogenaamde babbeltruc. Nepagenten misleiden vooral kwetsbare ouderen door zich voor te doen als echte politieagenten. Ze bellen hun slachtoffers eerst op met het, op zich geloofwaardige, verhaal dat er inbrekers actief zijn in de buurt. Vervolgens adviseren ze om contant geld of sieraden zogenaamd ‘veilig te stellen’ bij de politie.

Kort daarna staan de oplichters, gekleed in politie-uniform, aan de deur om deze waardevolle spullen op te halen. In werkelijkheid gaat het om een bijzonder geraffineerde babbeltruc waarbij criminelen misbruik maken van het vertrouwen van de mensen in de politie. Behalve de financiële schade lopen de slachtoffers ook psychische klappen op. Er ontstaat een deuk in hun vertrouwen. De échte politie vraagt niet naar uw geld en kostbaarheden.

Tv-spotje als waarschuwing

In genoemde uitzending van Bar Laat (9 april 2025) laat Jan Slagter als ‘hoeder van de ouderen’ weten dat hij heel erg gelooft in de kracht van de herhaling. Met andere woorden: blijven waarschuwen voor dit fenomeen. Er moet een tv-spotje komen, dat aandacht vraagt voor deze gemene vorm van oplichting. En dat spotje gaat er ook daadwerkelijk komen, zegt Slagter tegen Meldpunt. “Niet vanuit Omroep MAX, maar omroepbreed.” Overleg daarover is momenteel gaande. Wordt vervolgd.

Speciale deursticker pakt de crimineel zelf direct aan

Ellen Wopereis is projectleider van het Politie Informatie Punt (PIP) bij Politie Eenheid Oost, Afdeling Cybercrime in Apeldoorn. Zij meldt dat de politie regionaal een proefproject is gestart om ouderen te helpen bij digitale veiligheid. Dat gaat in samenwerking met bibliotheken in Zevenaar, Apeldoorn, Lichtenvoorde en Ede. Met spreekuren, vaak bemand door (cyber)vrijwilligers die zij aanstuurt, krijgen ouderen advies over wat te doen bij oplichting door nepagenten of nepbankmedewerkers. Ter ondersteuning is een deursticker ontwikkeld. Die moet aanbellende criminelen direct afschrikken en bewustwording vergroten.

Opschrift van dit plakplaatje, afgekeken van anti-deurverkoop-stickers, is superduidelijk: “Nee, geen huisbezoek voor het ophalen van geld, bankpassen en/of sieraden.” Nepagenten weten zo dat ze bij een huis met deze sticker maar beter niet kunnen aanbellen. De bewoners zeggen feitelijk: “Scheer je weg! Wij hebben jullie wel door.”

Initiatiefneemster Wopereis zegt dat het een spontane actie is: “Te lang is dit verschijnsel ook onderschat door de politie zelf. Het is vreselijk dat de slachtoffers niet alleen hun geld en kostbaarheden kwijtraken maar ook hun vertrouwen in hun medemens.” Wopereis hoopt dat deze pilot met de deursticker nu over heel Nederland uitgerold gaat worden. “Tv-spotje én sticker zouden elkaar kunnen versterken,” luidt haar stellige overtuiging.

Wat doet politiek Den Haag tegen nepagenten?

Ook in Den Haag is men zich bewust van de ontwrichtende invloed van nepagenten. Op vragen van CDA-Kamerlid Derk Boswijk welke preventieve maatregelen er genomen gaan worden, antwoordt minister van Justitie en Veiligheid David van Weel in december 2024 dat die al langer bestaan. Er zijn bijeenkomsten, brochures, campagnes, informatiefilmpjes en een podcast ontwikkeld om senioren en hun omgeving te waarschuwen voor nepagenten. Via samenwerking tussen politie, gemeenten en het Ministerie van Justitie en Veiligheid wordt jaarlijks in april extra ingezet op weerbaarheid, alertheid en veiligheid van senioren.

Op Boswijks vraag of het strafbaar is vanwege het “misbruik maken van het uniform” volgt het antwoord dat dit al is geregeld in het Wetboek van Strafrecht onder artikel 196. Het dragen van een uniform is strafbaar als iemand zich opzettelijk voordoet als ambtsdrager. Daar staat maximaal 3 maanden cel op of een geldboete van de tweede categorie. Bij carnaval is het dragen ervan toegestaan, zolang er maar geen verwarring ontstaat. Het wettelijk gedeponeerde politielogo mag ook niet nagemaakt worden.

Maar wat als de misdaad menens wordt? Want daar gaat het hierom. Aanschaf van een uniform is alleen strafbaar bij voorbereiding op zware misdrijven zegt artikel 46 van het Wetboek van Strafrecht. Daar geldt een strafeis van minimaal 8 jaar, terwijl die bij oplichting maximaal 4 jaar is. Met andere woorden, de minister zegt: “De aanschaf van een politie-uniform ter voorbereiding van oplichting is op grond van het Wetboek van Strafrecht dus niet strafbaar.”

Het vervolg

Naar aanleiding van de uitzending van Bar Laat stelt GroenLinks/PvdA-Kamerlid Songül Mutluer in het commissiedebat Justitie en Veiligheid Politie op 16 april 2025 vragen in de Tweede Kamer. Ook zij haakt in op het gegeven dat oplichting een maximum straf heeft van 4 jaar, maar dat deze specifieke vorm van oplichting waarbij misbruik van vertrouwen in het spel is, zwaarder bestraft zou moeten worden. Ze zet het dan ook af tegen woningoverval met bedreiging en het plegen van geweld, waar 9 tot 12 jaar celstraf voor staat.

“Dat leidt tot zoveel traumatische ervaringen. Mijn verzoek en suggestie aan de minister is om bij oplichting de omstandigheid in de wet op te nemen van oplichting in de eigen woning. Dan mag het ook nog zwaarder meerekenen als het door meerdere personen gebeurt.” Ze overweegt een motie in te dienen. Ook wil ze het laten opnemen op de lijst van high impact crime. Dat vraagt om het in beeld brengen van de aard en omvang van woningoverval plus de te nemen maatregelen.

In zijn antwoord gaat minister Van Weel in op de eventuele strafverzwaring. Hij wijst op bepaalde casusposities waarin nepagenten met geweld binnenkomen. Dan is een maximumstraf van 12 jaar mogelijk. “Het is uiteindelijk aan het OM wat in het concrete geval de beste tenlastelegging is.” Maar hij wijst er wel op dat het fysieke gevaar bij geweldtoepassing zwaarder moet tellen dan de oplichting. “Hoe vervelend die ook is, als die in de eigen woning plaatsvindt.” Mutluer reageert dat dit soort misdrijven ruim 8.000 keer per jaar en 22 à 23 keer per dag plaatsvindt en dat ook de politie voor strafverzwaring is. Van Weel zegt toe daarover in conclaaf te gaan met zowel politie als OM.

Wat kunt u zelf doen tegen nepagenten?

Uiteraard doet de politie er alles aan om deze criminele praktijken te voorkomen. Maar wat kunt u zelf doen als u zo’n telefoontje van een nepagent krijgt, eventueel nog gevolgd door huisbezoek? Op hun eigen website adviseert de politie in deze situaties:

Aan de telefoon

• Hang op bij twijfel.
• Bel 0900-8844 om de identiteit van de beller te controleren.
• Geef geen informatie of toegang tot je huis.

Aan de deur

• Niet zomaar opendoen.
• Vraag om politielegitimatie en personeelsnummer.
• Bel 112 om dit te verifiëren.
• Let op echtheidskenmerken van het legitimatiebewijs.
• Agenten in burger tonen dit bewijs uit zichzelf.

(Bron: Politie, PIP, Bar Laat, archief. Foto: ANP)

Politie waarschuwt voor nieuwe babbeltruc: ”We vragen niet naar sieraden”