Online fraude kost Nederland 1,75 miljard: gigantische onderwereld deels draaiend op slavernij
Afgelopen jaar verdween er in Nederland zo’n 1,75 miljard euro door online oplichting. Dat geld vult de zakken van criminelen, vaak duizenden kilometers verderop. Wereldwijd wordt er naar schatting meer dan 500 miljard dollar verdiend met digitale oplichting. Dat zou online oplichting net zo’n groot circuit maken als de illegale drugshandel.
Oplichters zelf uitgebuit
Terwijl Nederlanders hun spaargeld verliezen, worden elders mensen opgesloten, uitgebuit en gedwongen om als online-oplichter te werken. Gedwongen oplichten is een van de meest complexe en snelst groeiende vormen van moderne slavernij, zegt hulporganisatie International Justice Mission (IJM). Aan alle kanten leed, wat lastig aan banden te leggen is omdat alles anoniem in de digitale wereld plaatsvindt. De meeste oplichters hebben genoeg aan een telefoon en internet en kunnen zo van iedereen een potentieel slachtoffer maken.
Overal ter wereld
Wereldwijd werken naar schatting 1,5 miljoen mensen als oplichters in zogeheten scamcentra. Dit zijn grote callcenters waar dag in, dag uit mensen worden opgelicht. Dat blijkt uit onderzoek van het Britse blad The Economist. Dit soort scamcentra zijn overal ter wereld gevonden, waaronder in Mexico, Nigeria, Myanmar, Cambodja en zelfs op het eiland Man in de Ierse zee bij Engeland. Alleen al in Cambodja zou met online oplichting meer dan 12,5 miljard dollar per jaar worden verdiend.
Scamcenter – Bron: International Justice Mission
Nederland getroffen
Ook in Nederland worden we flink getroffen. In 2024 is 1 op de 7 Nederlanders slachtoffer van online oplichting, volgens onderzoek van Global Anti-Scam Alliance. Zo ook Maartje Olislagers. Zij verliest maar liefst 25.000 euro door een geraffineerde vorm van datingfraude. Via sociale media leert ze een charmante man kennen, die zich voordoet als een Amerikaan genaamd Mark. Hij stuurt haar maandenlang lieve berichtjes, bouwt vertrouwen op en overtuigt en manipuleert haar uiteindelijk om te investeren in cryptomunten. Hij zou immers erg succesvol en welvarend zijn door crypto en wil zijn geheime recept wel met haar delen. Maar nadat Maartje het geld overmaakt, is Mark gevlogen. Haar hele verhaal kunt u hier, in de uitzending van Meldpunt op 11 april, (terug)kijken.
Pig Butchering
Maartje is slachtoffer van een vorm van datingfraude die bekendstaat als ‘Pig Butchering’. De letterlijke vertaling is: het afslachten van een varken. Het idee achter deze term is dat het slachtoffer eerst wordt vetgemest met liefde, aandacht en beloftes om vertrouwen te winnen. Vervolgens worden ze overgehaald om te investeren in crypto, vaak via een nepwebsite waardoor het lijkt alsof de investering winst oplevert. Het slachtoffer ziet zijn crypto groeien en wordt door de oplichter gemanipuleerd om steeds meer geld over te maken, maar in werkelijkheid is uitkeren nooit mogelijk. Deze vorm is zowel mentaal als financieel erg uitputtend voor slachtoffers, omdat dit proces maandenlang kan duren.
Uiteindelijk blijft er een lege bankrekening over, maar ook veel verdriet en schaamte. Bij de Fraudehelpdesk kwamen vorig jaar in totaal 343 meldingen van datingfraude binnen en 159 meldingen van Pig Butchering. In totaal verdween er meer dan 6,5 miljoen euro. Waarschijnlijk is de schade nog groter, omdat veel slachtoffers zich niet durven te melden.
Moderne slavernij
De criminelen achter deze fraude deinzen nergens voor terug. Om de grote oplichtings-kantoren te vullen lokken ze arbeidsmigranten met valse beloftes. Vervolgens pakken ze paspoorten af en moeten de arbeiders onder dwang werken. Het is lastig om zicht te krijgen op wie uit vrije wil fraudeert en wie wordt gedwongen. Scamcentra zitten vaak in landen waar weinig toezicht is en de overheid wegkijkt, zoals Cambodja. Volgens de VN gaat het om minstens honderdduizenden mensen die onder dwang oplichten.
Hulporganisatie IJM heeft inmiddels honderden ex-oplichters bevrijd. Een van hen is de 32-jarige Jun Hao uit Maleisië. Hij moest middels nep-Tinderprofielen chatten met rijke westerlingen en hun overhalen om te investeren in een (nep)cryptomunt. “De baas deed de deur op slot en ik realiseerde me dat ik geen kant op kom.”…”Met elektrische wapenstokken brachten ze mensen schokken toe tot ze erbij neervielen.”…”Sommige mensen probeerden te ontstappen. Eén man sprong van de vijfde verdieping naar buiten.” Soms moeten families grote sommen geld betalen om hun geliefde vrij te kopen. In sommige gevallen worden deze ‘werknemers’ zelfs verkocht aan andere criminelen.
Wat doet de Nederlandse politie?
De Nederlandse politie staat machteloos tegen dit internationale netwerk van oplichting en mensenhandel. Waar mogelijk wordt samengewerkt met buitenlandse partners om de oplichters op te rollen, maar de politie zet vooral in op preventie. Met campagnes en voorlichtingen wordt gewaarschuwd voor oplichtingstrucs. Ook het Ministerie van Justitie en Veiligheid zet in op waarschuwen. Maartje hoopt eveneens door haar verhaal te delen anderen te waarschuwen. In de uitzending van Meldpunt op 11 april doet ze daarom haar verhaal. En ook vertelt ze, in deze video, hoe het nu met haar gaat.
Bronnen: The Economist, International Justice Mission, Global Anti Scam Alliance Rapport, Fraudehelpdesk, Archief. Foto: International Justice Mission