Misleiding: Port vaak jonger dan etiket aangeeft
Uit onderzoek van Meldpunt blijkt dat de leeftijd van port wijnen vaak niet klopt. Meldpunt liet wetenschappelijke research doen naar de werkelijke leeftijd van 10 en 20 jaar oude Tawny ports. In meer dan de helft van de gevallen blijkt er te jonge port in de flessen te zitten.
Hoe langer hij ligt, hoe lekkerder, maar ook hoe duurder hij wordt
Misschien drinkt u weleens een flesje port. Bij een kaasplankje, of als dessertwijn. De Portugese wijn is populair door zijn zoete smaak en stevige alcoholpercentage. Port is versterkte rode wijn uit Noord-Portugal. Het is wijn, waar ‘aguardente’ oftewel brandewijn aan wordt toegevoegd. Dat is een sterk alcoholisch goedje, vergelijkbaar met Grappa en Eau de Vie. Het alcohol percentage van de uiteindelijke port wordt ermee op 20% gebracht. En met port is het net als met rode wijn: hoe langer hij ligt, hoe lekkerder en duurder hij wordt. De beste port heeft 10, 20 jaar, of nog langer gerijpt op eikenhouten vaten.
Extreme afwijkingen
Het Centrum voor Isotopen Onderzoek van de Universiteit van Groningen bepaalde met behulp van koolstof-14 metingen de echte leeftijd van de port. Koolstof-14 is een organische stof die in piepkleine hoeveelheden in wijn zit. Door de hoeveelheid te meten kunnen de onderzoekers, met een nauwkeurigheid van twee jaar, vaststellen wanneer de druiven zijn gegroeid (die nemen de koolstof-14 namelijk op tijdens de groei). De meest extreme afwijkingen zijn aangetroffen bij de merken Royal Oporto, Lagarada en Varossio. Die hebben geen 10 jaar gerijpt op eikenhouten vaten, zoals het etiket aangeeft, maar slechts 2½, 3 en 4 jaar.
Arnold Koomans, chemicus bij Vinoscent
Te veel betaald
Voor die ports heeft de consument dus veel teveel betaald. De Royal Oporto kost in de winkel €23,95. Maar voor de jeugdige port die er werkelijk in zit, betaal je normaal gesproken niet meer dan 5 euro per fles.
De Groningse hoogleraar Harro Meijer van het CIO, zegt daarover: “Het deugt helemaal niet wat er op het etiket staat, het is totale misleiding. Ze zullen andere trucs moeten uithalen om het te laten smaken als een 10 jaar op vat gelegen port.”
A-merken….niks op aan te merken
Overigens zijn de A-merken zoals Grahams, Taylors, DOW en Warre niet verdacht. Uit de tests blijkt dat hun werkelijke leeftijd keurig overeen komt, met wat er op het etiket wordt beweert. Het zijn vooral de huismerken en B-merken die blijken te sjoemelen.
NVWA: duidelijk sprake van misleiding
De Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) is in elk geval gealarmeerd door de bevindingen van Meldpunt en de onderzoekers uit Groningen. Een woordvoerder zegt desgevraagd in een reactie: “Het is een vorm van misleiding, want wat er op het etiket staat moet overeenkomen met wat er in het product zit. Als je claimt dat het 10 jaar gerijpt heeft, dan moet het ook 10 jaar gerijpt hebben. Naar aanleiding van jullie berichtgeving en het Groningse rapport hebben wij een melding gedaan bij het Food Fraud Network, een samenwerkingsverband van de Europese voedselautoriteiten.”
Producenten: het mag
De fabrikanten van te jonge ports zeggen in hun reacties, dat zij voldoen aan de Portugese regels voor de port productie. Die zijn namelijk erg ruim geformuleerd. Een Tawny port mag een mengeling van verschillende oogstjaren bevatten, zolang die maar ‘het karakter’ behoudt van een 10 of 20 jaar oude port.
Europese regelgeving: het mag niet
Maar volgens de EU wetgeving mogen de etiketten niet misleidend zijn, als het gaat om ingrediënten of bereidingswijze. Op de flessen staat dat deze ’10 of 20 jaar op eikenhouten vaten heeft gerijpt’ en dat is feitelijk niet juist. De producenten zeggen in hun reacties dat de Portugese overheid dan eerst maar de regels moet veranderen om in lijn met de EU wetgeving te komen. Zij voelen zich dus als producenten individueel niet gebonden aan de EU regels. Iets waar de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit het duidelijk niet mee eens is. En het is ook de vraag of de Nederlandse supermarkten en slijters deze uitleg zullen accepteren.
De 7 merken die te jonge port bevatten:
1. Royal Oporto 10 Yr Tawny heeft tussen de 1 en 4 jaar gerijpt
2. Lagarada 10 yr Tawny heeft tussen 2 en 4 jaar gerijpt
3. Varossio 10 yr Tawny heeft tussen 2 tot 6 jaar gerijpt
4. Pocas 20 yr Tawny heeft tussen 15 en 17 jaar gerijpt
5. Niepoort 10 yr Tawny heeft tussen 5 en 8 jaar gerijpt
6. Pocas 10 yr Tawny heeft tussen 7 en 9 jaar gerijpt
7. Porto Seguro 20 jaar Tawny heeft tussen 17 en 19 jaar gerijpt
Bron: CIO, Universiteit Groningen
De reacties van de winkelketens
Makro
De Makro laat schriftelijk weten: “We hebben de flessen van de 10 jaar oude Royal Oporto uit de schappen van al onze vestigingen gehaald. We zullen deze port niet meer aanbieden totdat er meer duidelijkheid over is. Makro-klanten die een fles van deze port de afgelopen 6 maanden hebben gekocht, kunnen die terugbrengen naar een van onze vestigingen en ontvangen het geld retour. Dit geldt ook voor aangebroken flessen. Lege flessen of alleen aankoopbonnen kunnen wij niet in ontvangst nemen. Inmiddels is contact gezocht met de importeur.”
ALDI
Aldi schrijft ons: “De port 10 years van het merk Lagarada is een blend. Bij de port 10 years gaat het om een smaakaanduiding. De leeftijd is een gemiddelde en streeft ernaar om de smaakstijl van een Tawny van 10 jaar oud te benaderen. Dat kan betekenen dat er een deel van 4 jaar oude port in verwerkt is, aangevuld met een deel van 10, 20 en zelfs 40 jaar om tot het juiste profiel te komen.”
Sligro
Sligro is ook een reactie gevraagd op de in Sligro te koop zijnde flessen port van het merk Varossio. Hun woordvoerder laat ons per sms weten: “Ik kan niet reageren op een rapport waarvan ik de inhoud niet ken. Fijn dat jullie de NVWA geïnformeerd hebben. Wanneer dat nodig is zullen zij ongetwijfeld met ons contact opnemen.”
Het onderzoek naar port is mede tot stand gebracht door een subsidie van het European Journalism Fund. De reactie van portproducenten op de resultaten uit het onderzoek leest u in deze pdf.
Tekst: Vincent Verweij
Geef een reactie
U moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.
Wij gebruiken de Santelmo port, Tawny 10 years.
Bij de lidl € 8,99.
Is deze port oké voor die prijs? Wij vinden hem heerlijk.
De Santelmo 10 jaar tawny heb ik begin december gekocht en gedronken. Smaak was erg zoet en het bevatte zeker ook een synsthetisch alcohol ( spiritus lucht). Uiteindelijk er met veel sinaasappel een gluhwein van gemaakt wat redelijk was maar ik weet vrij zeker dat deze ook niet door de test zou komen. Er zit iets in wat niet klopt. Ik heb spijt dat ik het toch heb gedronken.
De verkoopprijs is ongeveer het bedrag dat de wijnboer kwijt is om deze port te maken. Dan zit er nog geen fles omheen, vervoer, accijns, BTW, winstmarges etcetera.
Wat ik nou echt schokkend vind, dat is dat blijkbaar geen van de gehoorde experts het verschil proeft. Dus waar is nou het probleem? Het gaat om de smaak, toch? Was de te jonge port voor de “gewoon dure” prijs verkocht, dan was niemand op het idee gekomen om (vast ook dure, trouwens) metingen te laten doen. Het was niet begonnen met de geproefde kwaliteit. Nou drinken experts natuurlijk geen goedkoop spul, maar alles wordt ergens van iemand met zogenoemd verstand geproefd. Ook bij de slijter, ook bij Albert Heijn. Ook zij moeten weten dat dit niet kan maar doen er lekker mee en verkopen ons frauduleuze drank. Nu alles bij de producenten neerleggen vind ik hypocriet. De truffelmayonnaise-parvenu vraagt om, en is dus blij met, goedkoop bedrog, en dat wordt er dan ook door de hele keten netjes uitgeserveerd. Welzijn!
Inderdaad, deze mensen proefden het verschil niet. Het waren dan ook geen experts, maar consumenten en liefhebbers. Professionele proevers zoals die van gespecialiseerde wijn-onderzoekslaboratoria en wijnprofessionals proeven het verschil wel degelijk.
Je zit er helaas met de feiten op een paar punten naast. Het onderzoek startte ik wel degelijk op basis van oa professionele proefresultaten. En nee, ook als kenners drinken we vaak ook goedkopere producten. En jawel, de verantwoordelijkheid ligt in beginsel wel degelijk bij de producenten zelf, alhoewel ook wederverkopers verplichtingen kennen omtrent de door hen verkochte producten.
Over Port gesproken
Blij verrast was ik te horen dat omroep Max een bijzonder detail van de portwereld zou gaan uitlichten. Nog vóór het programma wist ik wel waarover het zou gaan, ik publiceerde in de 90er jaren van de vorige eeuw reeds uitgebreid over een Port valkuil. En ik weet er nog een!
De Port wereld is aan extreme controle onderhevig. Er zijn partijen in het Douro gebied die de touwtjes ferm in handen houden.
De Douro is voor mij wellicht het mooiste wijngebied ter wereld en ik ben er dan ook frequent geweest. Tijdens een van mijn bezoeken werd ik geconfronteerd met de rigide wetgeving dat twee hiaten bevat en ben ik dieper gaan kijken. Enerzijds is er het verbod om jaargangs Ruby port te maken, anderzijds het gebruik om Portwijnen uit te brengen met leeftijdsaanduiding in de wetenschap dat de betrokken wijn zo oud zeker niet is (!).
Als er op een etiket staat ’10 years old’ dan bedoelen zij (de port makers en wetgevers) dat de stijl van de Port gelijk is aan dat van een 10 jaar oude wijn. Deze stijl wordt bereikt door (net als bij veel andere versterkte wijnen) jonge en oude(re)wijn te assembleren. Het kan dus zijn dat de Carbon 14 methode aanwijst dat er (ook) jongere wijn in zit. Na de uitzending van Max weet ook de kijker dat deze leeftijdsaanduiding ‘bogus’ is. Door allerlei kunstgrepen uit te halen laat met de Port ook vaak versneld verouderen waardoor de stijl veranderd. Bezoekers aan mijn winkel weten dat ik dit bij herhaling benoem.
Met de uiterst precieze analysemethode ‘carbon 14’ is het mogelijk om leeftijden exact vast te stellen, hoewel men altijd een slag om de arm houdt. Maar vast staat dat veel Porthuizen jonge wijn behandelen zodat deze kan worden uitgebracht als 10 of 20 jaar oude wijn. Natuurlijk doet Bosman Wijnkopers aan deze ‘gein’ niet mee.
Maar er is er nog een schreef ik. Overal ter wereld maakt de wijnboer(in) wijn met een oogstjaar. Per Europese wet moet dan 85% van de wijn ook daadwerkelijk komen uit het gevoerde jaar. In het merendeel van de gevallen is de wijn 100% van dat jaar. In het Portgebied mag dat echter niet!. Tijdens mijn zoektocht naar de waarheid achter het Port etiket was het de meesterlijke wijnmaker Dirk van der Niepoort die het mij al decennia geleden toe fluisterde dat hij stond te popelen om een Ruby Port te gaan maken met één enkel oogstjaar op het etiket. Volgens mij is het -helaas- nooit zover gekomen.
Dat de Portwereld ‘vast’ zit in wat stokoude en niet meer uit te leggen regels en gewoonten bleek toen ik bij hoge uitzondering werd uitgenodigd om te komen lunchen in een van de ‘instituten’ van Oporto. Of ik mijn partner buiten in de auto wilde laten want…….dames mochten het gebouw niet in. Ik heb vriendelijk bedankt.
Wat mij opviel in het programma was de kwaliteit van de ‘deskundigen’ een slijter, een mij onbekende journalist en wat ‘liefhebbers’, iedereen gaf commentaar met de beste bedoelingen. Maar met zo’n krachtig verhaal in handen had ik mij als redactie van een toonaangevende omroep even wat deugdelijker laten informeren en de deskundigen iets hoger op de ladder gezocht. Ook weer de in Nederlandse programma’s voorkomende tekstfouten, jammer is dat toch. Nu werd de kijker verteld dat druiven gedurende jaren rijpen, maar dat is natuurlijk onjuist, de wijn rijpt gedurende jaren, niet de druiven.
Onbegrijpelijk vond ik dat de voorzitter van de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Wijnhandelaren (KVNW) nota bene importeur van het kwaliteitshuis Grahams kennelijk van deze vreemde wet niets af leek te weten. Had ie dertig jaar geleden mijn Wijnkrant maar gelezen……grapje.
De moraal van het verhaal? Helaas is het (weer) de Nederlandse consument, gretig op zoek naar de laagste prijs, die om de tuin wordt geleid door de inkopers van het groot winkel kanaal. Zij besluiten tenslotte dat een ‘bogus’ wijn onder valse voorwendsels bij hun in het schap komt waardoor de ‘onwetende consument’ op het verkeerde been wordt gezet en ook écht gelooft dat je voor € 8,95 een 10 jaar oude, gerijpte wijn kunt kopen. Je zou haast zeggen ‘eigen schuld dikke bult’
Wellicht is de openbaring van Max wel reden om in Europees verband wat zaken aan de orde te stellen daar in het klassieke bolwerk te Oporto.
Nico McGough
Wijnkoper
[…] van Ouwerkerk uit Arkel, reageert in een mail (17 maart) op de uitzending van het tv-programma Meldpunt van 7 januari jl. Daarin wordt melding gedaan van synthetische ethanol in 10- en 20-jarige Kopke […]