Zo kun je eenzaamheid bij anderen herkennen en verzachten

Sonja en Wouter tegen eenzaamheid

Sonja van Kalkeren begint als vrijwilligster te rijden in een buurttaxi. Al snel bouwt ze een band op met de meerijders. Maar vanwege Corona komt de taxi stil te liggen en de mensen weer thuis te zitten. Daarom geeft Sonja de mensen die ze wat beter kent een plantje met Pasen. Twee dames die ze altijd wegbrengt vinden dat zo lief, dat ze Sonja opbellen om haar te bedanken. Sindsdien belt Sonja elke zondag met ze. Want “je merkt zo dat ze daar behoefte aan hebben. En dan denk ik: wat is nou een halfuur of uur op een zondag?”

Bekijk hieronder het hele verhaal van Sonja

[npo_player prid=”WO_MAX_16723276″]

Wouter Verkleij staat positief in het leven en helpt graag anderen om een lach op hun gezicht te toveren. Hij noemt zichzelf daarom Wouter Happy. Maar bij een goede vriend van hem zit het lachen er bijna niet meer in. Toch gaat Wouter elke week naar de 92-jarige man in het verpleeghuis. “Hij heeft verder niemand meer”. Want zijn vrouw, met wie hij 66 jaar samen was, is sinds drie maanden overleden. De enige bekenden die de man heeft, zijn Wouter, zijn vrouw en hun dochter. Ook twee van zijn drie zoons zijn namelijk overleden en met de derde heeft de man al 25 jaar geen contact. “Eigenlijk zijn wij niks van hem. Maar hij voelt als familie. Ik hou van die man.”

Bekijk het hele verhaal van Wouter hier:

[npo_player prid=”WO_MAX_16723277″]

Kunnen we eenzaamheid herkennen?

Eenzaamheid is het gemis aan verbondenheid, leggen eenzaamheidsexpert Jeanette Rijks en hoogleraar humanisme Anja Machielse uit. En dit kan voor intieme relaties gelden, maar ook voor oppervlakkige contacten of zelfs verbondenheid met jezelf. En hoewel Sonja en Wouter in hun omgeving eenzaamheid herkennen, is dat volgens beide experts toch heel moeilijk. “Omdat eenzaamheid een subjectief gevoel is en iedereen daar anders mee omgaat’’, zegt Machielse. “En gedrag dat mensen die zich eenzaam voelen vertonen, kan ook door iets anders komen’’, vult Rijks aan. “Ook hoeven mensen die vaak alleen zijn, niet per se eenzaam te zijn’’, zegt Machielse.

Vraag hoe het gaat

Wel is er kenmerkend gedrag waar je op kunt letten, maar dat biedt geen garantie. “Afwijkend sociaal gedrag kan een teken zijn. Bijvoorbeeld wanneer iemand ineens aan vreemden zijn hele levensverhaal vertelt of zich enorm terugtrekt’’, vertelt Machielse. Maar de beste manier om eenzaamheid te signaleren volgens beide experts? “Vragen hoe het met iemand gaat. Dan bepaalt iemand zelf of diegene jou wil vertellen of hij of zij zich eenzaam voelt.’’

55 procent van de leden van het MAX Opinie Panel herkent eenzaamheid in hun omgeving. Regelmatig omdat personen dat zelf aangeven. Zo ook bij meneer Kamst. Want een oude vriend van hem komt bijna niet meer buiten en voelt zich naar eigen zeggen in de steek gelaten door zijn omgeving.

Is er (n)iets wat we kunnen doen?

Eenzaamheid is dus lastig te herkennen. Maar als je er toch achter komt, wat kun je dan doen? Volgens Rijks is er niets wat je kunt doen. Want mensen die zich lang eenzaam voelen hebben volgens haar professionele hulp nodig. ”Het is net als met alcoholisme: de mensen moeten er zelf mee aan de slag. Buitenstaanders kunnen dat niet oplossen.’’ Maar ook kunnen volgens Rijks naasten of buitenstaanders het gevoel niet verzachten. “Je maakt het zelfs erger als je ze uitnodigt of wat gaat doen. Want daarna zijn ze weer alleen en worden ze daarmee geconfronteerd.’’

Machielse is het daar absoluut niet mee eens. “Een praatje maken of een activiteit doen samen kan wel degelijk veel voor iemand betekenen. Dat blijkt uit heel veel onderzoek. Je kunt het gevoel van eenzaamheid waarschijnlijk niet wegnemen, maar verzachten is wel degelijk mogelijk.’’

Velen proberen wat te doen om dit gevoel te verzachten. Namelijk 92 procent van zo’n 1100 mensen uit het MAX Opinie Panel zegt dingen te doen zoals een praatje maken op straat, samen koffiedrinken, boodschappen doen en een activiteit ondernemen. En meer dan de helft, 66 procent, merkt ook dat dit helpt om iemand zich minder eenzaam te laten voelen.

Eenzaamheid hoort bij het leven

Dat Sonja van de buurttaxi en positieve Wouter het probleem niet kunnen oplossen, snappen zij net als Rijks en Machielse ook. “Maar een luisterend oor en aandacht hebben voor elkaar is zo belangrijk’’, zegt Sonja. “En van een lach, groei ik zelf ook elke keer wat meer’’, zegt Wouter. “Die aandacht voor elkaar is echt belangrijk.’’ Toch wil Machielse meegeven dat eenzaamheid ook bij het leven hoort. “Maar mocht iemand in een negatieve spiraal terecht komen en er niet meer uitkomen, dan is professionele hulp nodig.’’ Rijks vult aan: “Bespreek het ook open met elkaar. Vraag wat je kan doen. Dat is een mooie insteek als je wilt helpen.’’

Tekst: Puk den Uijl
Beeld: Fee Janssen