Is het Janssen-vaccin veilig en waarom is er een vaccinatie-pauze?

Zorgen over de recente berichten

Afgelopen jaar staat zijn werk vooral in het teken van de coronacrisis. Ruud Coolen van Brakel, directeur van het Instituut Verantwoord Medicijngebruik maakt zich zorgen over de recente berichten over de nieuwe coronavaccins. ‘Ik vrees dat de vaccinatiebereidheid hierdoor omlaag gaat. Eerst kwam AstraZeneca door trombose meldingen onder vuur te liggen. Nu zijn alle ogen op Janssen gericht en dat terwijl de verwachtingen hooggespannen waren.

‘Het Leiden vaccin’

Het Janssen-vaccin is een beetje een Nederlands product. De ontwikkeling van het vaccin tegen COVID-19 vond in Leiden plaats onder leiding van viroloog Hanneke Schuitemaker. Het kreeg daarom de bijnaam ‘het Leiden vaccin’. Geproduceerd door het van oorsprong Belgische Janssen Pharmaceutica, dat sinds 2010 onderdeel is van het Amerikaanse megaconcern Johnson& Johnsons. Het hoofdkantoor van Janssen staat in de Belgische stad Beerse.

Werking van het vaccin

Het vaccin van Janssen is een vectorvaccin dat bestaat uit een verkoudheidsvirus. Daar is een stukje genetische code van het coronavirus aan toegevoegd. Dit zorgt ervoor dat het afweersysteem van het lichaam antistoffen en T-cellen aanmaakt tegen het spike-eiwit dat aanwezig is op het coronavirus. Komt het lichaam later in aanraking met corona, dan wordt het virus herkend en onschadelijk gemaakt. Meer informatie over de werking van het Janssen-vaccin kan u hier lezen.

Janssen bestaat uit één prik

Het coronavaccin van Janssen bestaat uit één prik. De bescherming tegen het coronavirus begint ongeveer 14 dagen na de vaccinatie. Ruud Coolen van Braakel: ‘Dat is het bijzondere aan dit vaccin. Het hoeft maar één keer te worden toegediend. En het is bij kamertemperatuur houdbaar. Dat in tegenstelling tot bijvoorbeeld het BioNtech/Pfizer-vaccin. Dat tussen de min 15 en min 20 graden moet worden bewaard.

Pauze ingelast

Het Europees Medicijn Agentschap (EMA) heeft op 11 maart 2020 een positief advies gegeven voor toelating op de markt. Janssen is daarmee het vierde vaccin dat is goedgekeurd en Nederland bestelde 11.3 miljoen doses. Alleen de afgelopen week is in de Verenigde Staten een pauze ingelast voor het gebruik van het vaccin. Dit na zes meldingen van een zeldzame vorm van trombose. Dat gebeurde op advies van het Centres for Disease Control and Prevention (CDC), de Amerikaanse versie van het RIVM. De ziekteverschijnselen doen sterk denken aan de zeldzame bijwerking van het AstraZeneca-vaccin.

Zeldzame bijwerking

In de VS zijn zeven miljoen prikken gezet. In zes gevallen was er sprake van een gevaarlijke combinatie van trombose en een te laag aantal bloedplatjes (trombocytopenie). Een vrouw kwam daardoor te overlijden. Ruud Coolen van Brakel spreekt over een ‘zeldzame bijwerking’. Waarschijnlijk komen er nog meer meldingen bij. Maar het is nu vooral zaak om dit in perspectief te blijven zien. ‘Het risico op die zeldzame bijwerking, valt in het niet bij het risico op COVID-19 met alle schadelijke complicaties van dien’, stelt Coolen van Brakel.

Beeldvorming speelt te grote rol

Het prikken met het Janssen-vaccin is nu ook in ons land gepauzeerd. De EMA bekijkt de meldingen over bijwerkingen in de VS. Vooral naar het oorzakelijke verband tussen de bijwerkingen en het vaccin. Welke personen lopen een groter risico? Moet de bijsluiter worden veranderd? Dat soort vragen. Maar de communicatie vanuit de overheid over de bijwerkingen had veel beter gemoeten, vindt Coolen van Brakel. ‘Leg uit hoe relatief de bijwerkingen zijn. Leg het bredere perspectief uit. Beeldvorming speelt nu een te grote rol. Het overlijden van een persoon maakt grote indruk. Maar het risico op grote ellende corona is vele malen groter’, zegt Coolen van Brakel.

‘Regie en samenhang ontbreken’

Ook Toosje Valkenburg, huisarts in De Bilt is kritisch over het vaccinatiebeleid. Zij wijst op het risico dat laagopgeleide mensen eerder geneigd zijn te stoppen met hun vaccinatie. Hoger opgeleiden zijn in staat om een rationele, weloverwogen beslissing te maken. In plaats van een emotionele keuze na slecht nieuws. En zo worden gezondheidsverschillen door deze zaak alleen maar vergroot. ‘Regie en samenhang in dit beleid ontbreken. Het zijn allemaal losse flodders’ zegt Valkenburg.

Worst case scenario

De prikpauze kan leiden tot zes weken vertraging in de vaccinatiecampagne, liet demissionair minister De Jonge van Volksgezondheid weten. Die zes weken zijn het ‘worst case scenario’. Ruud Coolen van Brakel heeft er grote zorgen over: ‘Dat klinkt niet veel. Ik vind het wél lang. Elke dag overlijden 25 mensen in het ziekenhuis. Reken maar uit. Dat worden dus zes hele dure weken.’

Dit zijn de verschillen tussen de coronavaccins