Pakje sigaretten kost vanaf 1 april 2023 gemiddeld 9 euro

Hoe komt die prijs van sigaretten zo hoog?

Dat roken slecht is voor de gezondheid is alom bekend. Mensen moeten daarom een stimulans krijgen om te minderen of te stoppen. In het zogenaamde Nationaal Preventieakkoord is er sprake van een rookvrije generatie in 2040. Maar zo ver is het nog lang niet. Door iets aan de beschikbaarheid van rookwaar en aan de prijs van sigaretten te doen, heeft de overheid geschikte preventiemiddelen voor handen.

In praktijk betekent dat: door de verkoop in supermarkten aan banden te leggen (in 2024) en de prijs gefaseerd te verhogen. Zo wordt roken een wel erg dure bezigheid. Door de tabaksaccijnzen met 1,22 euro te verhogen gaat een pakje sigaretten vanaf 1 april gemiddeld 9 euro kosten. Met nog eens 1,22 er bovenop kost het over een jaar rond een tientje. In het oorspronkelijke plan zou het vanaf 2022 dan elk jaar 2 euro duurder moeten worden om uiteindelijk in 2040 op 40 euro uit te komen. Maar de tabaksindustrie-lobby zorgt ervoor dat ze daar steeds opnieuw over moeten onderhandelen.

Rookvrije generatie laat nog lang op zich wachten

Alles draait erom om kinderen niet aan het roken te krijgen. Zij moeten de rookvrije generatie worden. Maar het gaat nog veel te traag, naar de zin van longarts Wanda De Kanter. Tegelijkertijd is ze blij met elk klein stapje dat gezet wordt, maar het blijft een zaak van de lange adem.

“Van alle maatregelen is minstens 10 procent op de totaalprijs per jaar ophogen het aller effectiefst om te voorkomen dat kinderen gaan roken,” zegt ze over de huidige prijsverhoging. “Dus dat is een heel goed plan. Ook rokers stoppen vaker na een prijsophoging, ook al zeggen ze van te voren van niet. Er zijn er die beweren zelfs niet te stoppen als een pakje 60 euro zou kosten. Maar geloof me: er is een wereld van verschil tussen wat mensen zeggen en wat ze uiteindelijk gaan doen.”

Drogredenen om prijzen niet te verhogen

De Kanter zegt dat in de argumentatie om de prijzen niet te gaan verhogen vaak merkwaardige redenen worden opgevoerd. Zo zouden kinderen dan over de grens wippen om sigaretten naar Nederland te smokkelen. Uit de praktijk blijkt niets van zulke stoere, filmachtige acties. Elk bewijs daarvan ontbreekt, terwijl de bewijzen van de schadelijkheid van roken overweldigend zijn.

Tegenwerking om rookvrije generatie te bereiken

Het Preventieakkoord is geen wet. Er is geen enkele juridische basis om die rookvrije generatie te bereiken. Daarom moeten de partijen steeds opnieuw aan de onderhandelingstafel. De prijsverhogingen gelden alleen voor dit en volgend jaar. Dat frustreert medici die dagelijks de gevolgen voor rokers zien in hevige mate. “We moeten er weer flink op inzetten,” zegt De Kanter.

En het verbod op verkoop in supermarkten per 2024 is alweer gecounterd door nieuwe verkooppunten. “Filialen van AH to go in tankstations en op stations tellen niet als supermarkten,” constateert ze. “In Amsterdam-Noord zijn er enkele bijgekomen in de buurt van scholen. Zo blijft het probleem.” Supermarktketen Lidl is wel in 2021 al gestopt met de tabaksverkoop.

Laagopgeleiden roken meer

Roken komt veel meer voor onder laagopgeleiden dan hoogopgeleiden. De verschillen zijn zelfs het grootst in de hele EU. Tabaknee, een organisatie die lobbyt tegen roken en waar De Kanter ook toe behoort, is niet bezig met rokers te pesten, verklaart ze met nadruk. “Arme mensen help je niet met goedkope sigaretten, maar met een baan, een huis, opleiding en geld.” Geen peuk tussen te krijgen, zou u denken. Maar 2 jonge rooksters, die Meldpunt aansprak, reageerden lachend met de opmerking “nog gauw voor de nieuwe prijs ingaat, even een slof sigaretten aanschaffen.”

Eerst de oude voorraad oproken

Het is niet zo dat u vanaf 1 april overal die nieuwe prijs van om en nabij 9 euro zal moeten betalen. Want het Ministerie van Volksgezondheid (VWS) zegt dat leveranciers uiterlijk tot 1 juni hun oude voorraad tegen de huidige prijs aan tabakswinkels mogen verkopen.

De bedoeling achter de accijnsverhoging is dus om het aantal rokers te laten dalen. Daarbij gaat het Ministerie van VWS er na onderzoek vanuit dat 80 procent van alle rokers wil stoppen. Staatssecretaris Maarten van Ooijen (VWS) wil ze daar graag een handje bij helpen: “Enerzijds met de forse prijsverhogingen dit jaar en volgend jaar. Anderzijds met goede stophulp, minder verkooppunten en een verdere beperking van de plekken waar je mag roken, zodat mensen minder in de verleiding komen om weer te beginnen met roken.”

Tellen Vapors ook mee?

Maar geldt dit ook voor de rage van de vapors, ofwel de e-sigaretten? “Helaas niet,” vertelt De Kanter. “Er zit namelijk geen tabak in, dus valt het ook niet onder de tabaksaccijnzen. Maar de verslavende nicotine zit er wel in, en daar draait het nu juist allemaal om.” Wel geldt er vanaf oktober 2023 het verbod om exotische zoete smaakjes aan die ‘vapes’ toe te voegen, want juist die verleiden kinderen ertoe om ze te kopen. Daarmee zetten ze vaak hun eerste stappen naar roken. Dat verontrust de longarts zeer. Ze spreekt daarom van een vape-epidemie.

Zullen gebruikers van wiet stoppen met sigaretten?

Een voor de hand liggende vraag is of gebruikers van wiet of cannabis zullen stoppen sigaretten te kopen. De Kanter vermoedt van niet: “Vergeet niet dat het roken van wiet vermengd met tabak een zeer Hollands gebruik is. Buiten ons land gebeurt dat nauwelijks. Cannabis staat op de ladder van verslavende middelen overigens helemaal onderaan. Nicotine daarentegen staat op de derde plaats, meteen na heroïne en crack.”

Roken wordt duurder, maar het plan voor tabaksontmoediging is nog niet af

(Foto: ANP)