Neem de productie van medicijnen meer in eigen hand

China en India

Voor nog geen 1 euro koopt u bij de drogisterij een doosje paracetamol. Op doosjes met de naam van een drogisterijketen erop ligt de prijs vaak nog lager. Paracetamol is een generiek geneesmiddel. Dat wil zeggen dat er geen patent meer opzit. Vrijwel iedere medicijnenfabrikant waar ook ter wereld kan het maken. De kans is echter heel groot dat uw net aangeschafte doosje uit India komt. India en China hebben zich de afgelopen 30 jaar ontwikkeld tot de grootste medicijnen-fabrikanten.

Volgens deskundigen produceren beide landen 80 à 90 procent van alle geneesmiddelen. De Chinezen maken veelal de grondstoffen, api’s genoemd. Api is de werkzame stof. Deze gaat op transport naar India, waar er pillen van worden gemaakt. Zonder grondstof geen medicijn. We zijn dus compleet afhankelijk van Peking. Een columnist van Trouw verwoordde het als volgt: “Wanneer het China strategisch uitkomt de grenzen te sluiten voor medicijnen, hangt de hele wereld als een heroïneverslaafde aan z’n mouw.”

Waarom ze marktleiders zijn

Jaren geleden waren er in Europa genoeg fabrikanten van medicijnen. Het produceren van geneesmiddelen kost geld. En het het maakproces levert afvalstoffen op. China en India zijn typisch landen die behoren tot de zogenoemde lage-lonen-landen. Daar komt nog bij dat de milieuwetgeving er minder streng is dan in het westen.

Nicole Hunfeld, vice-voorzitter van de apothekersvereniging KNMP, zag op beeld een Indiase geneesmiddelenfabriek eenvoudig afvalstoffen lozen op het oppervlaktewater. Kortom: lage productiekosten en een minder strenge regelgeving hebben de productie “groot” gemaakt.

Neem de productie meer in eigen hand

Zowel de apothekersvereniging KNMP, de Patiëntenfederatie als ook talloze deskundigen pleiten ervoor de productie van de medicijnen meer in eigen hand te nemen. Hoogleraar Heiman Wertheim, medisch microbioloog aan het Radboud UMC, zegt: “Het productieproces van medicijnen is heel kwetsbaar.” Door het meer zelf te maken (lees: in Europa) worden de aanvoerlijnen ook korter. Alles komt vanuit Azië met de boot en gaat naar Europa via het Suezkanaal. Eind maart 2021 komt een groot containerschip in het Suez kanaal dwars te liggen. De complete scheepvaart verkeer komt vast te liggen, met alle gevolgen van dien.

Lage prijzen

De tekorten van de medicijnen zijn ook te herleiden naar de prijzen van de medicijnen. Alleen in Zweden en in Denemarken liggen de prijzen van geneesmiddelen nog lager dan in Nederland. Dit komt omdat de overheid/de zorgverzekeraars op het scherpst van de snede hebben onderhandeld met de fabrikanten. Een goeie zaak zou je zeggen; wij betalen dus geen dubbeltje te veel. Het heeft echter ook een enorm nadeel. Fabrikanten krijgen voor hun waar in de rest van de wereld meer betaald dan bij ons.

Ons land staat, met ook nog eens relatief weinig inwoners, als een van de laatsten in de rij. Als we dus de generieke medicijnen (het bekende doosje paracetamol) in prijs zouden verhogen versterken we onze inkooppositie. Zelf de productie van geneesmiddelen gaan doen, zou nog beter zijn. Volgens Hunfeld is in ons land het aantal medicijnenfabrikanten op een hand te tellen. Ook directeur Dianda Veldman van de Patiëntenfederatie pleit voor meer eigen productie. De prijzen gaan dan wel omhoog. Maar dat neemt Veldman voor lief.

IJzeren voorraad

De tekorten bestaan al jaren en de trend is dat die alleen maar toenemen als er niets gebeurt. Meer zelf produceren is een goede optie. Maar de tijd die ligt tussen “we nemen nu het besluit tot zelf meer productie” en “de eerste pillen en zalfjes liggen op de lopende band” ligt zeker 2 à 3 jaar.

Maar er is nóg een optie. In september 2019 pleitte de voormalige minister Bruins van Volksgezondheid al voor een zogenoemde “ijzeren voorraad.” Anders gezegd: je zorgt dat je in Nederland een buffer aan medicijnen in voorraad hebt. En die komt er nu. Althans minister Kuipers van Volksgezondheid heeft dat deze zomer afgekondigd. Met ingang van 1 januari 2023 beschikt ons land over een voorraad van 10 weken. De groothandel en de paar Nederlandse fabrikanten dienen voor de opslag te zorgen. Of dat op korte termijn inderdaad gaat lukken? Directeur Veldman van de Patiëntenfederatie is daar duidelijk over: “De minister heeft besloten en het heeft in de Staatscourant gestaan.”

Voorbeelden geneesmiddelentekorten

• Amoxicilline (clavulaanzuur): suspensie (antibiotica drankje voor kinderen, veel gebruikt, import wel mogelijk).
• Metalyse, Actilyse: medicinale poeder voor injectie/infusie (beperkt leverbaar, voor sommige toepassingen is geen goed alternatief, import lastig).
• Levodopa/carbidopa: tabletten (bij ziekte van Parkinson, omzetten niet wenselijk, import wel mogelijk).
• Haloperidol: tabletten (gebruikt in de psychiatrie, kwetsbare patiënten, import mogelijk).
• EpiPen: bij ernstige allergische reacties, 2 andere adrenaline pennen vooralsnog leverbaar. De pennen verschillen wel van elkaar, dus goede instructie nodig.
• Ondansetron: stroop en smelttabletten: bij ernstige misselijkheid. Slecht leverbaar. Ook beschikbaarheidsproblemen met andere middelen tegen misselijkheid.