Hoe kiest u uw woorden bij condoleren zorgvuldig? Houd hier rekening mee

Condoleren: hoe doet u dat goed?

NRC-columnist Frits Abrahams gooit het balletje maar weer eens op. ‘Hoe condoleer je?’ vraagt hij zich hardop af in een van zijn stukken. Het is nog niet zo eenvoudig om de juiste woorden van medeleven te kiezen en vervolgens uit te spreken. Hij blijkt niet de enige te zijn die dat vindt. Regelingen treffen rond uw eigen begrafenis lijkt haast eenvoudiger te zijn.

Betekenis van het woord

Condoleren betekent je medeleven betuigen aan iemand die een dierbare heeft verloren. Het woord komt van het Latijnse condolēre. Dat betekent letterlijk het volgende: ‘meevoelen in pijn’. Wie ‘gecondoleerd’ zegt, laat dus weten dat die meeleeft met het verdriet van de ander. Toch vinden velen het lastig om geschikte woorden te vinden. Algauw vervallen we in uitgekauwde clichés. Of we zeggen dingen die de situatie onbedoeld tamelijk ongemakkelijk maken.

Vermijd deze valkuilen bij condoleren

Goed condoleren is een kunst. Er zijn heel wat valkuilen waar u in kunt vallen:

• Gebruik geen onhandige clichés: uitspraken zoals ‘alles gebeurt met een reden’ of ‘het is maar beter zo’ kunnen heel bot of afstandelijk overkomen. Zo schiet u uw doel voorbij.
• Niet afzwakken: vermijd zinnen als ‘hij was al op leeftijd’ of ‘die is niet in de wieg gestorven’ of ‘het eerste jaar is het ergst’. Hoewel ze waar kunnen zijn, is het niet leuk om te horen voor de nabestaanden.
• Vermijd vergelijkingen met eigen ervaringen: zeggen ‘ik weet hoe je je voelt’ betrekt het te veel op uzelf. Zo maakt u het rouwproces van de ander persoonlijk minder uniek. Dat neemt de ruimte weg voor zijn/haar verdriet.
• Geen valse positiviteit: uitspraken zoals ‘blijf sterk’ of ‘je komt er wel overheen’ kunnen, hoe goed ook bedoeld, druk leggen op de nabestaanden. Onderschat de emotionele invloed van het verlies nooit.
• Vermijd opgewektheid: let erop dat u niet per ongeluk opgewekt overkomt. Iets zeggen als ‘van harte gecondoleerd’, kan er zomaar uitfloepen. Maar dat lijkt eerder op een felicitatie.

Zo schrijft u een condoleancebrief of -appje

Soms voelt u de aandrang om een brief te sturen naar de nabestaanden. Dat kan heel waardevol zijn, zolang het maar persoonlijk en oprecht blijft. Begin met een kort bericht van uw medeleven, zoals ‘Gecondoleerd met het verlies van [naam]’. Probeer vervolgens uw medeleven kracht bij te zetten door iets persoonlijks te delen over de overledene. Dat kan een mooie herinnering zijn of een toepasselijke anekdote. Eindig met een aanbod tot steun: ‘Ik ben er voor je, wat je ook nodig hebt.’

Schrijft u uw brief op de computer of met de hand? De impact van een handgeschreven brief kan veel betekenisvoller zijn dan een computeruitdraai. Dit type brief is van een uitstervend soort.

Soms wilt u direct na het vernemen van het overlijdensbericht al reageren met een troostend appje. Dat kan als de afstand tussen u en de geadresseerde niet al te groot is. Voor zo’n WhatsApp-bericht kan een korte, respectvolle tekst passend zijn: ‘Ik wil je laten weten dat ik aan je denk in deze zware tijd. Gecondoleerd met het verlies van [naam]. Laat me weten als ik iets voor je kan betekenen.’

(Bron: Erfwijzer, Van Dale, Uitvaartland, NRC. Foto: Shutterstock)

Dit moet u allemaal regelen voordat u komt te overlijden