Een medische misser, en dan?
Als u als patiënt een medische misser, een verkeerde of gemiste diagnose meemaakt, heeft dat soms verstrekkende gevolgen. Honderden keren per jaar wordt er een ernstig medisch incident gemeld bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd. Maar een deel van de patiënten die het betreft, wordt voor de 2e keer slachtoffer. En ditmaal van het systeem. Want vaak is er weinig openheid over een medische misser en wordt het al snel juridisch. Daarnaast vinden medisch professionals en ziekenhuizen het moeilijk een fout toe te geven.
Openheid na medische incidenten van groot belang
Openheid na een medisch incident is volgens de Stichting Openheid Na Incidenten echter van groot belang. In eerste instantie voor de patiënt, die wil weten wat er mis is gegaan en waar dat door komt. Patiënten willen vooral erkenning voor datgene wat ze meegemaakt hebben. Daarbij hoort dan ook een oprecht excuus. Ook is het volgens de Stichting voor de getroffenen van belang dat er door openheid over de misser, geleerd wordt van de fout. Zodat anderen dit niet mee hoeven te maken.
Gebrek aan openheid
Toch is het voor veel medisch professionals en ziekenhuizen moeilijk om een fout toe te geven. Of om daar open over te praten met de getroffen patiënt. Want zowel artsen als ziekenhuizen zijn bang voor schadeclaims en reputatieschade. Maar dat is niet waar de meeste slachtoffers van een medische misser op uit zijn. Die willen vooral erkenning en openheid over wat er gebeurd is. “Patiënten zijn heel vergevingsgezind”, aldus Catherine Poorthuis, voorzitter van de Stichting Openheid Na Incidenten. Poorthuis begon de Stichting om openheid te bevorderen en medisch personeel te trainen in het brengen van slecht nieuws. En dan wel in de gesprekken waarbij de arts zelf deel van het slecht nieuws is.
Slepende procedures
Bij gebrek aan openheid en communicatie, wordt de nasleep van een medisch incident al snel een jarenlang durende kwestie. Deze levert voor een arts, ziekenhuis of de patiënt vaak geen ‘winnaar’ op. Voor de patiënt die slachtoffer is van een medisch incident begint het vaak pas als ze thuis komen. Daarbij zijn er ook patiënten bij wie de fout of verkeerde diagnose letterlijk het verschil tussen leven of dood betekent. Het laatste waar patiënten dan op zitten te wachten is een juridisch steekspel. Dat ontstaat vaak als allerlei partijen, naast de arts, zich met het incident gaan bemoeien. Van communicatie tot juridische zaken en van letselschadespecialist tot raad van bestuur: vrijwel iedereen escaleert.
Speciale pilot voor ondersteuning patiënten na een medische misser
Het Fonds Slachtofferhulp heeft daarom afgelopen jaar in 7 ziekenhuizen ondersteuning gegeven aan slachtoffers van een medisch incident. De ondersteuners zijn medisch en juridisch onderlegd en helpen de patiënt, partners en familie in het proces dat volgt. Daarbij is het hoofddoel om te voorkomen dat iemand voor de 2e keer slachtoffer wordt.
Ineke Sybesma, directeur Fonds Slachtofferhulp ziet dat het project enorm gewaardeerd wordt. Ook vanuit ziekenhuizen. “Er was wel koudwatervrees bij ziekenhuizen om deel te nemen. Want hoe open stel je je op en wat voor gevolgen heeft dat? Maar het pakte zeer goed uit. In plaats van via advocaten te communiceren, probeerden wij vooral de patiënt met de arts te laten praten.” Want slachtoffers van een medische fout komen vaak in de problemen. Waaronder psychische problemen, problemen met werk, relationele problemen en juridische problemen. Volgens het fonds heeft een deel zelfs last van ernstige PTSS-klachten.
Gevolgen medische fout voor de medisch professional
Ook voor de arts die een fout maakt of een verkeerde diagnose heeft gesteld, heeft zo’n fout vaak verstrekkende gevolgen. Zeker als er geen goede ondersteuning is vanuit de werkgever of collega’s. Open kunnen praten met de patiënt over de fout helpt ook hen bij de verwerking van zo’n incident. Daarnaast brengt openheid ook eerder fouten aan het licht en kan er beter geleerd worden van fouten door de arts zelf en de collega’s.
Volgens Poorthuis is de impact zo groot dat 1 op de 10 artsen die een medische fout of verkeerde diagnose hebben gesteld, uiteindelijk stopt met het vak. Terwijl patiënten volgens Poorthuis vaak heel vergevingsgezind zijn. Mits er openheid is over wat er is gebeurd. Anders belandt u op een punt waar alle partijen alleen nog maar verder kunnen via procedures en rechtszaken. “Dat willen we voorkomen”, zegt Poorthuis. “Door zoveel mogelijk trainingen te geven in hoe open te communiceren met de patiënt na een medisch incident.”
Toch wel kanker
In MAX Meldpunt komt Sylvia Van der Veen aan het woord. Zij heeft een knobbel in haar borst en komt via de huisarts bij het St Antonius Ziekenhuis terecht. Daar worden foto’s gemaakt en een biopt genomen. De behandelend arts concludeert volgens mevrouw Van der Veen dat de knobbel geen kanker is. Wat het wel is, wordt niet verder onderzocht. Na een half jaar moet mevrouw terugkomen voor controle, daar wordt haar nogmaals meegedeeld dat de knobbel geen kanker is. Maar als mevrouw Van der Veen 3 jaar later deelneemt aan het landelijke borstkankeronderzoek, wordt er uitgezaaide borstkanker geconstateerd. En wel in een dusdanig stadium, dat ze niet meer geholpen kan worden. “Wat volgt is een jarenlange strijd met het ziekenhuis om openheid en een excuus”, aldus Sylvia van der Veen.
Eerder vastgesteld moeten worden
Uiteindelijk komt er een second opinion, een deskundigenonderzoek, naar de gang van zaken. De conclusie van dit deskundigenonderzoek luidt als volgt: “De gevolgde procedure bij het onderzoek had moeten leiden tot een diagnose. En op basis van een diagnose kan dan een behandeling ingesteld worden, bijvoorbeeld een borstsparende operatie. Beide zijn niet gebeurd. 3 jaar later bij een bevolkingsonderzoek blijkt er sprake te zijn van uitgezaaide borstkanker en is mevrouw terminaal ziek. Er was geen goede verslaglegging van de medische overleggen, volgens de richtlijnen die er toen waren.”
Op dit moment lopen er verschillende procedures tussen het St Antonius Ziekenhuis en de familie Van der Veen. Het St Antonius wil niet in de uitzending van MAX Meldpunt reageren. Wel willen zij schriftelijk reageren. De gehele reactie vindt u hier (pdf).
(Foto: MAX)