Schuld bij erfenis: dit moet u erover weten

Schuld van 268 duizend euro

In de uitzending van Meldpunt op 17 januari is te zien dat het Jurriaan en Manon Momberg overkomt. Hun vader overlijdt en laat hen een belastingschuld na. “We werden erfgenaam van mijn vaders B.V. en daarin zat – behalve 4 vakantiewoningen op een recreatiepark – ook een belastingschuld van 268 duizend euro. Wij dachten dat we de schuld eenvoudig zouden kunnen betalen met de verkoop van 1 of 2 van die vakantiewoningen, maar door een nieuwe belastingmaatregel viel dit vies tegen. We zijn nu 4 jaar verder en nog steeds is niet alles afgewikkeld”, aldus dochter Manon.

Manon en haar broer zijn zeker niet de enigen die dit overkomt. Jaarlijks zijn er velen (exacte cijfers zijn vanwege privacy redenen niet bekend) die al dan niet onverwacht, geconfronteerd worden met schulden bij een erfenis. Het kan gaan om een belastingschuld (de Belastingdienst is veruit de grootste schuldeiser in Nederland), maar ook bijvoorbeeld een schuld bij de Sociale Verzekeringsbank of een huis dat ‘onder water staat’ door een te hoge hypotheek. Allemaal situaties die mensen niet verwachten bij een erfenis.

3 mogelijkheden bij erven

Als erfgenaam in een nalatenschap heeft u 3 mogelijkheden, namelijk:

1. Zuiver aanvaarden
2. Beneficiair aanvaarden
3. De erfenis verwerpen

De meeste erfenissen worden zuiver aanvaard.

U accepteert een erfenis sneller dan u denkt

Als u nog geen beslissing heeft genomen over de erfenis, moet u oppassen dat u niet per ongeluk de erfenis zuiver aanvaard. Want het zuiver aanvaarden gaat eigenlijk al in op het moment dat u zich gedraagt als erfgenaam: u gaat bijvoorbeeld bezittingen van de overledene gebruiken of u maakt geld van de erfenis over naar uw eigen rekening. Vanaf dan heeft u de nalatenschap al zuiver aanvaard. Zuiver aanvaarden betekent dat u niet alleen de bezittingen van de nalatenschap krijgt, maar dus ook alle schulden. Zijn er meer schulden dan bezittingen, dan moet u die schulden zelf afbetalen. En dat kan vervelende gevolgen hebben.

Hoe werkt beneficiair aanvaarden?

Als u na het overlijden al weet dat er meer schulden dan bezittingen zijn, dan kunt u de erfenis afwijzen of beneficiair aanvaarden. Dat laatste betekent zeg maar ‘het op pauze zetten’ van de erfenis.

U kunt ook beter beneficiair aanaarden als u geen inzicht heeft in de administratie van de overledene. U bent dan in ieder geval beschermd tegen de schulden. Maar deze manier van aanvaarden is wel gebonden aan strenge regels. U mag niets uit de nalatenschap toe-eigenen of daarvan iets wegdoen. Als u zich daar niet aan houdt, dan wordt u alsnog met uw eigen vermogen aansprakelijk. Als u de erfenis verwerpt, doet u niet meer mee als erfgenaam. U heeft dan geen recht op de bezittingen van de overledene, maar heeft ook geen last van de schulden.

Verwerping en beneficiaire aanvaarding regelt u via de notaris of direct bij de rechtbank. Er zijn naast de regels ook kosten aan verbonden. Voor de rechtbank betaalt u administratiekosten, de zogenoemde leges, van 160 euro. Voor de medewerking van een notaris of eventueel een erfrecht-advocaat komen er daarnaast nog kosten bij voor het honorarium.

Wet ‘BETS’

Via het beneficiair aanvaarden bent u dus goed beschermd tegen schulden, maar er is sinds 2016 nog een andere vorm van bescherming: de wet ‘BETS’. Deze wet staat voor “Bescherming Erfgenamen tegen Schulden”. Zoals de titel van deze wet al zegt, is het doel dat erfgenamen beschermd worden tegen schulden van de overledene. In de wet BETS worden erfgenamen beschermd tegen de nadelige gevolgen van zuivere aanvaarding. De wet is aangenomen omdat bleek dat voor veel erfgenamen het vaak niet duidelijk was welke handelingen zuivere aanvaarding (en dus aansprakelijkheid voor schulden) tot gevolg hadden. Soms dacht een erfgenaam te handelen in het belang van de boedel en draaide hij door zijn goede bedoelingen alsnog op voor de schulden van de nalatenschap.

Gedragingen die leiden tot een zuivere aanvaarding zijn bijvoorbeeld:

• Het verkopen van goederen uit de erfenis
• Het verdelen van goederen
• Kostbaarheden meenemen voor uzelf

Handelingen die geen zuivere aanvaarding tot gevolg hebben zijn bijvoorbeeld:

• Het meenemen van fotoboeken, dagboeken of brieven (die slechts van emotionele waarde zijn)
• De woning ontruimen en de inboedel opslaan of kostbaarheden veiligstellen in een kluis.

Het wegbrengen van spullen naar een kringloopwinkel leidt dus niet automatisch tot een zuivere aanvaarding als deze spullen geen financiële waarde hebben. Maar pas hiermee wel op, u loopt een risico als later blijkt dat die goederen wel degelijk iets waard waren. Check de spullen daarom goed en vraag bij twijfel advies aan een deskundige.

Geen weet van de schuld en kon u het ook niet weten? Dit kunt u doen

Het belangrijkste doel van de Wet BETS is dus om erfgenamen die zuiver aanvaard hebben te beschermen tegen “onverwachte schulden”. Denk daarbij aan schulden van de overledene die de erfgenaam niet kende en ook niet kón kennen. Na het ontdekken van een onverwachte schuld moet de erfgenaam binnen 3 maanden naar de rechter stappen en aantonen dat hij niet op de hoogte was van de schuld en dit ook niet kón weten. Als dat voldoende is aangetoond geeft de rechter de mogelijkheid om de nalatenschap alsnog beneficiair te aanvaarden.

De Wet BETS biedt dus wel enige bescherming, maar als u niet het risico wilt lopen dat u met uw eigen geld schulden van de overledene moet betalen, kunt u dus beter de nalatenschap beneficiair aanvaarden.

Hoe kunt u zonder gedoe een erfenis nalaten bij een samengestelde familie? Notaris Lucienne van der Geld geeft tips

Foto: Shutterstock