Ouderen ernstig in de knel door koopkrachtverlies

Alles is duurder

Koopkrachtverlies – de media staan er bol van. Energie, boodschappen en benzine, het wordt allemaal steeds duurder. Door deze stijgende kosten hebben we aanzienlijk minder te besteden.

Volgens onderzoek van seniorenorganisatie KBO-PCOB heeft bijna een kwart (23%) van alle ouderen de afgelopen maanden moeite om rond te komen. En 1 op de 8 heeft geen buffer of spaarpot. Veel van deze mensen komen nu niet of nauwelijks meer rond. Maar ook mensen die wél wat extra’s te besteden hebben, komen nu in de knel.

Jong geleerd, oud gedaan

Linda Bovendeert (75) woont in een woongroep voor 55-plussers in Rotterdam. Zij heeft naast haar AOW een klein pensioen en wat spaargeld. “Ik heb mijn hele leven gewerkt als administratief medewerker,” zegt ze. “Mijn man was naaimachinereparateur. Het was altijd sappelen, maar ik kan gelukkig goed met geld omgaan. Als kind kreeg ik een dubbeltje zakgeld. Toen heb ik al geleerd: 5 cent mag ik opmaken en 5 cent gaat in de spaarpot.”

Mevrouw Bovendeert dacht dat zij haar zaakjes wel goed geregeld had. Na een leven lang hard werken wilde zij nu ongestoord genieten van een rustige oude dag, zonder financiële zorgen. Maar met alle prijsstijgingen blijkt het allemaal toch moeizaam te gaan. “Ik kan nu nog rondkomen, maar moet ontzettend zuinig aan doen,” zegt ze.

Nooit meer op een terrasje

“Na alle vaste lasten houd ik hooguit 450 euro per maand over om van te leven. Daar moet ik alle boodschappen, kleding, de kapper en alle dagelijkse dingen van betalen. Voor ieder extraatje moet ik eigenlijk mijn spaargeld aanspreken. Maar die buffer wil ik liever niet aanraken. Daarom leef ik niet zoals ik zou willen. Ik ga bijvoorbeeld nooit meer op een terrasje zitten. Iets wat ik altijd graag deed.”

Ze heeft uitgerekend dat ze het op deze manier hooguit nog 15 jaar redt. Dan is het geld op. “Maar als de prijzen blijven stijgen, dan moet ik gewoon eerder dood,” verzucht ze.

Zorgen over de langere termijn

Ingrid Rep van KBO-PCOB noemt de zorgen van mensen als mevrouw Bovendeert reëel: “De meeste ouderen redden het nu nog wel, maar maken zich zorgen over de langere termijn. En als je geen buffer hebt, is het nu al heel moeilijk rondkomen. Juist op deze leeftijd is het van cruciaal belang dat je je uitjes kunt veroorloven of je hobby’s kunt blijven uitoefenen. Als dat onder spanning komt te staan, dan ligt eenzaamheid op de loer.”

“Veel mensen schamen zich voor hun problemen. Sommigen gaan ook bezuinigen op belangrijke zaken zoals de zorg. En als de wasmachine kapot gaat, kunnen ze daar echt van wakkerliggen. Op deze manier is het leven niet meer leuk.”

Pensioenen niet in waarde meegestegen

Een van de redenen dat ouderen nu meer financiële problemen ondervinden, is omdat de pensioenen niet of nauwelijks zijn geïndexeerd. Dat betekent dat ze niet in waarde zijn meegestegen. Terwijl de dagelijkse boodschappen steeds duurder worden, blijven de pensioenuitkeringen rond hetzelfde bedrag hangen, of stijgen maar een heel klein beetje. Het gevolg is dat mensen van hetzelfde pensioen steeds minder kunnen kopen.

Koppeling aan minimumloon

Een aantal ouderenorganisaties heeft zich hard gemaakt om de AOW aan het minimumloon te koppelen. Daardoor stijgen beide het komende jaar met 10%. Maar voor veel ouderen is dit lang niet afdoende. Bijvoorbeeld wanneer ze in een slecht geïsoleerde (huur)woning wonen en daardoor heel veel kwijt zijn aan stookkosten.

Doorwerken na pensioen

Gepensioneerden brengen doorgaans meer tijd thuis door, waardoor ze in de winter ook meer moeten verwarmen. Daarnaast kunnen ze niet rekenen op een promotie op het werk, opslag, of een extra baan erbij zoeken. Al ziet Ingrid Rep dat laatste wel steeds vaker gebeuren.

“Vroeger hadden veel ouderen na hun pensioen een vrijwilligersbaantje. Nu zien we dat mensen noodgedwongen steeds langer doorwerken. Ze nemen een krantenwijk, gaan zwart werken of draaien mee in het bedrijf van hun kind. Niet omdat ze dat zo leuk vinden, maar puur uit noodzaak.”

‘Gierige Gerda’ geeft slimme boodschappentips online

Op deze leeftijd gedwongen verhuizen of je hele leven overhoop gooien vanwege geldzorgen, is erg ingrijpend. Maar volgens Minke van Kuijen valt er ook met kleine aanpassingen veel winst te behalen. Een paar jaar geleden moest zij door geldzorgen haar dagelijkse uitgaven flink onder de loep nemen. Inmiddels is zij zó goed in besparen, dat ze haar beroep ervan heeft gemaakt. Als ‘Gierige Gerda’ deelt zij haar beste tips online met honderdduizend volgers. Zij is daarmee een van de populairste ‘finfluencers’ (financiële influencers) van Nederland.

Aanbiedingen kloppen niet altijd

“Veel mensen letten op de aanbiedingen, maar die kloppen niet altijd. Grotere verpakkingen zijn vaak nóg goedkoper,” zegt Van Kuijen. En de belangrijkste tip? Koop niet iets wat in de reclame is, terwijl je het eigenlijk helemaal niet nodig hebt.

Volgens Van Kuijen kan besparen leuk zijn, wanneer je er een sport van maakt. “Het gaat er niet om dat alles maar minder moet. Ik richt me op minder geld uitgeven en de rest juist méér. Ook afval verminderen is belangrijk. Niet alleen maar vanwege het milieu. Het is ook gewoon weggegooid geld.”

‘Ontsparen’ en de ‘omkeerhypotheek’

Econoom Marike Knoef ziet ook mogelijkheden om beter rond te kunnen komen. “Veel ouderen hebben een flinke buffer, maar eigenlijk is dat helemaal niet nodig,” zegt ze. “Zeker op oudere leeftijd kun je best overwegen om te gaan ‘ontsparen’. En er zijn financiële producten die interessant kunnen zijn. Zoals een omkeerhypotheek, waarmee je de overwaarde van je huis kunt opnemen.”

Maar Knoef ziet ook een duidelijk verschil tussen mensen die pas gepensioneerd zijn en de 80-plus generatie: “De jongere ouderen hebben over het algemeen meer te besteden en vaker een eigen huis. Oudere mensen hebben vaak hogere zorgkosten. Ze kunnen ook steeds minder dingen zelf, waardoor ze afhankelijk zijn van dure diensten. En vaak hebben ze minder pensioen opgebouwd.”

Mensen in kritieke toestand nu zo snel mogelijk helpen

Voor deze en andere senioren die ernstig in de knel komen, zouden er meer maatregelen moeten zijn, vindt Knoef. “Het is goed dat de AOW verhoogd wordt. Maar dat geld komt nu ook terecht bij ouderen die het minder hard nodig hebben. De overheid moet zorgen dat de mensen die echt in kritieke toestand verkeren nu zo snel mogelijk worden geholpen.”