Notarissen waarschuwen: pas op met videotestament
Door een tijdelijke coronaspoedwet kunnen notarissen op afstand testamenten en andere aktes opstellen en laten tekenen. Dit hoeft niet meer per se in het bijzijn van de klant. Als de notaris maar een videoverbinding gebruikt. Een uitkomst, als iemand ziek is of zelfs op sterven ligt. Maar notarissen waarschuwen ook. Want de kans op financieel misbruik neemt toe.
Onderzoek
Dat blijkt uit onderzoek onder 60 van de 220 leden van de Vereniging van Estate Planners in het Notariaat (EPN), in opdracht van Meldpunt. De EPN is het oudste en grootste notariële specialistenvereniging, gespecialiseerd in vermogens- en familierecht. Vóór de corona-crisis moest een notaris bij het opstellen en tekenen van een akte altijd fysiek met de klant afspreken. Om zo zorgvuldig de identiteit van de klant te kunnen controleren. En om te voorkomen dat iemand tegen zijn wil een document ondertekent. Een mooie regel, maar in tijden van corona lukt fysiek afspreken niet altijd.
Skype-testament
Een videoverbinding biedt uitkomst. Bijvoorbeeld via Skype of Facetime. En dat mag door een speciale, tijdelijke spoedwet. Die is al goedgekeurd door de Tweede Kamer. Als ook de Eerste Kamer komende week instemt, zijn skypetestamenten rechtsgeldig met terugwerkende kracht tot 16 maart. Toen kondigde het kabinet allerlei corona-maatregelen af.
Financieel misbruik
Een overgrote meerderheid van de EPN-notarissen, zo’n 88 procent, vindt het een goede zaak dat dit nu kan, via een videoverbinding. Tegelijkertijd vinden zes op de tien notarissen deze mogelijkheid ook riskant. Notarissen kunnen niet meer garanderen dat hun klant helemaal naar eigen wil en wens handelt. Door videobellen groeit de kans op financieel misbruik. “Je overziet niet de gehele ruimte. Dus je weet niet honderd procent zeker of er iemand anders aanwezig is die de persoon onder druk zet”, zegt een notaris. “Mocht iemand een kind willen onterven, dan heb ik daar met videobellen grote moeite mee.” En een collega zegt in het onderzoek: “Bij videobellen weet je nooit wie er achter de camera de cliënt zit te beïnvloeden.”
Alleen uiterste noodsituaties
Notarissen vinden net als minister Sander Dekker van Rechtsbescherming dat een videoverbinding alleen moet worden gebruikt in uiterste noodsituaties. Bijvoorbeeld bij ziekte of (dreigend) overlijden. Daarnaast moet er geen alternatief zijn. Bijvoorbeeld omdat een ondertekenaar niet naar buiten mag. Vaak zijn er ook bij coronagevallen nog wel andere trucs te bedenken die toch coronaproof zijn, opperen diverse notarissen. “De notaris gaat bij het raam zitten. De akte wordt telefonisch doorgenomen. De notaris ziet de persoon. En ook wie niet bij de ondertekening hoeft te zijn. Die kan dan meteen uit de ruimte worden verwijderd.” Pas als er geen andere manier is om een testament nog enigszins ‘gewoon’ te regelen, mag een notaris een skypetestament inzetten.
Meer vragen over (levens)testament
Bijna de helft van de notarissen krijgt sinds de coronacrisis meer vragen over testamenten, aldus het onderzoek. De meeste vragen gaan hierbij over de nalatenschap. Daarnaast krijgt ruim een derde van de notarissen meer vragen over specifiek het levenstestament. Daarin staat iemands wensen over medisch handelen, het levenseinde en het beheer van geldzaken en administratie. Het opstellen en tekenen van aktes per videoverbinding gebeurt met mate. Iets meer dan een kwart van de notarissen doet het. En dan nog slechts af en toe.
Is videoverbinding goedkoper?
Geen van de notarissen hanteert een lager tarief bij ‘video-aktes’. Een kleine groep, slechts 2 procent, vraagt zelfs iets meer. “Het is niet zo dat videobellen minder tijd in beslag neemt”, aldus een notaris. “We nemen de tijd, het tijdsbeslag is hetzelfde en het gaat om het advies. Wellicht kost het zelfs meer tijd, omdat het lastiger communiceert.”