Deze hulp is er bij schulden, maar nieuw incassostelsel moet beter de weg wijzen
Kleine schulden kunnen oplopen tot problematische schulden. Dat komt vooral door de wijze waarop we schulden incasseren in ons land. Want kosten om die bedragen te innen stapelen steeds hoger op. Experts roepen daarom al langer om een nieuw incassostelsel. Voordat het zover is, welke route kunt u nu afleggen bij schulden?
Oplossingen voor schulden
Voordat we ingaan op dat nieuwe incassostelsel, leggen we een aantal mogelijke oplossingen voor, voor wie nu schulden heeft. Dat gaat van zelfhulp, via gemeentelijke tot wettelijke schuldsanering voor de rechter.
Zelfhulp
Wie het overzicht over zijn schulden nog niet kwijt is, kan het mogelijk zelf nog af om een oplossing te vinden. Dat kan onder meer zo:
- Betalingsregelingen treffen: zelf afspraken maken met schuldeisers over betalingsplannen.
- Online hulpmiddelen: websites als Geldfit.nl en Zelfjeschuldenregelen.nl bieden ondersteuning bij het in kaart brengen van schulden en oplossingen.
Gaat het u er alleen maar om om uw administratie op orde te krijgen, dan kunt u ook een verwijzing krijgen naar de vereniging Humanitas. Uiteraard kunt u ook zelf contact opnemen met deze organisatie. Een getrainde vrijwilliger komt dan bij u langs om samen uw administratie door te nemen. Mocht het toch lastiger worden, en er nadere hulp nodig zijn (bijvoorbeeld door een beroepssaneerder), dan vindt er eerst overleg daarover plaats met de schuldenaar.
Hulp via de Gemeente
De hulp inroepen van uw eigen gemeente is ook mogelijk. Maar slechts 1 op de 10 mensen met problematische schulden vindt de weg naar schuldhulp volgens onderzoekers (verderop in dit artikel meer hierover). Bij de gemeente bestaat er het zogenaamde minnelijk schuldentraject: de gemeente biedt hulp bij het maken van betalingsregelingen en wijst een schuldhulpverlener toe. Ook loopt er al enige tijd een experiment met banken, die betalingsachterstanden bij de gemeente melden, die vervolgens hulp biedt.
Wettelijke Schuldsanering (Wsnp)
In juli 2023 is de wettelijke schuldsanering (Wsnp) aangepast. Er bestaat al langer de mogelijkheid van een rechterlijke tussenkomst. Als de gemeentelijke hulp tekortschiet, kan de rechter het Wsnp-traject opstarten. De looptijd is verkort van 3 naar 1,5 jaar en de voorwaarden zijn versoepeld.
Voorwaarden voor Wsnp:
- Minnelijke traject bij de gemeente is mislukt.
- Schulden kunnen niet zelfstandig worden opgelost.
- Schulden zijn niet opzettelijk gemaakt (te goeder trouw).
Een bewindvoerder coördineert het Wsnp-traject. Deze door de rechter aangestelde persoon berekent het vrij te laten bedrag (VTLB); de rest gaat naar schuldenaflossing. De schuldenaar mag geen nieuwe schulden maken en moet veranderingen in zijn persoonlijke situatie melden. Het nadeel dat aan Wsnp kleeft, is dat schulden 5 jaar zichtbaar blijven bij het Bureau Krediet Registratie (BKR). Dat bemoeilijkt uiteraard toekomstige leningen.
Om problematische schulden te vermijden, bepleiten experts nieuw incassostelsel
Het incassostelsel in Nederland moet dringend op de schop, menen experts André Moerman en Nadja Jungmann. Zij zijn verantwoordelijk voor het Rapport ‘Schulden klein houden en perspectief bieden’ uit oktober 2023. De aanbevelingen die zij daarin doen, zijn integraal overgenomen in een motie in de Tweede Kamer, op initiatief van onder meer Don Ceder van de ChristenUnie.
In maart 2024 is die motie aangenomen door een grote Kamermeerderheid. De inmiddels vertrokken ministers Carola Schouten (Armoedebeleid) en Franc Weerwind (Rechtsbescherming) hebben een verkenning en een voorstel gedaan, waarmee het nieuwe kabinet aan de slag moet gaan. Of dat gebeurt, is nog onduidelijk. Maar de schuldenproblematiek kost de staat zelf jaarlijks zo’n 8,5 miljard euro. Een nieuw stelsel kan deze kosten fors verminderen. Schuldenaren én schuldeisers profiteren dan mee.
Hoe gaan deurwaarders bij het innen van schulden nu nog te werk?
Momenteel concurreren individuele schuldeisers nog vaak onderling. Ze willen allemaal een stuk van de taart van de schuldenaar, die toch al niet zo groot is. Dat leidt tot hoge extra kosten. Een voorbeeld uit het rapport illustreert dit: “Als het om bijvoorbeeld 3 schulden gaat, kan het zijn dat al die kosten ook 3 keer in rekening worden gebracht. Zo kan dus 2.250 euro aan schulden uiteindelijk 5.593,07 euro aan kosten veroorzaken.” De schuldenaren zijn vaak meer bezig met die extra kosten te betalen dan de oorspronkelijke schulden, die ze moeten afbetalen.
Wat wordt de rol van deurwaarders in de toekomst?
Een collectieve aanpak zou voor beter overzicht en efficiëntere afbetalingsplannen zorgen. Momenteel hebben deurwaarders financiële prikkels, die niet gericht zijn op hulpverlening, maar op beslaglegging en ontruiming. Dit draagt bij aan het oplopen van schulden. In dat licht is het opmerkelijk te noemen dat het genoemde onderzoek is gefinancierd door de Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders (KBvG). Dit is temeer opvallend, omdat deurwaarders traditioneel verdienen aan ambtshandelingen zoals beslagleggingen. In het rapport staat het voorstel dat deurwaarders de taak krijgen om debiteuren te wijzen op schuldhulp. Dat kóst hun in feite geld.
Dit nieuwe stelsel moet de ‘minnelijke fase’ bij de gemeente stimuleren en onnodig procederen beperken. Deurwaarders moeten meer gaan samenwerken door middel van gezamenlijke beslaglegging. En ze moeten samen op zoek gaan naar duurzame schuldoplossingen.
(Bron: Rapport ‘Schulden klein houden en perspectief bieden’, Sociaal Werk Nederland, Schuld Info, Telegraaf, NOS, archief. Foto: Shutterstock)
Oplopende schulden door onbetaalde rekeningen? Deze hulp kunt u krijgen