Wat gebeurt er met die 106 miljoen van Giro555 voor Oekraïne?

Derde plaats inzamelacties aller tijden

Met deze voorlopige eindstand van 106 miljoen euro komt de actie voor Oekraïne op de derde plaats na de actie na de tsunami in Azië in 2004 (208 miljoen) en de aardbeving in Haïti in 2010 (111 miljoen). “Het is een heel groot bedrag ja,” bevestigt De Voogd. “Dit raakt de mensen. Het is dichtbij. Ze zijn verontwaardigd. Het kan gewoon niet waar zijn. Er is sprake van een grote machteloosheid en solidariteit.”

Hoe wordt het geld verdeeld?

Er zijn 11 hulporganisaties aangesloten (o.a. Rode Kruis en OXFAM Novib) bij Giro555. Hoe wordt het geld verdeeld voor de hulp ter plaatse?

“Dat gaat volgens een bepaalde verdeelsleutel,” zegt De Voogd. “Die kan worden aangepast per actie. Maar in beginsel ligt die vast. Er wordt gekeken naar de grootte van de organisatie, de mogelijkheid om hulp te bieden en wat ze in het verleden hebben bereikt. Grote organisaties krijgen doorgaans een groter percentage. Maar het kan gebeuren dat een organisatie die hier klein is, internationaal een groot netwerk heeft. Dan kan het anders zijn.”

Is er onderscheid in acute en minder dringende hulp?

De Voogd: “Er wordt altijd een afspraak gemaakt binnen hoeveel tijd het geld besteed gaat worden. Daarbij kijken ze naar wat nodig is voor directe noodhulp en wat voor de langere termijn. Directe noodhulp vindt plaats in 6 maanden. Dan heb je het over primaire levensbehoeften als drinkwater en voedsel, maar ook logistiek, transport, onderdak, noodopvang en psychosociale zorg. In het laatste geval kijken we altijd erg naar kinderen. De plek moet voor hen extra veilig zijn. Het moet dan ook meer spelenderwijs zijn, want die kinderen zijn ontdaan. Mannen zijn achtergebleven, vaders, opa’s en ooms.”

“De hulpverlening gaat niet alleen naar de buurlanden waar de burgerbevolking is heen gevlucht. Maar ook gaan er konvooien met bijvoorbeeld medicijnen voor ziekenhuizen naar het westen van Oekraïne.”

Hoe zit het met de langere termijn?

De Voogd: “Bij de langere termijn gaat het over herstel van geleden schade. Dan kijken we naar de wederopbouw en praten we over huisvesting financieren. Ook trauma’s die blijven hangen, krijgen dan veel aandacht. Het heeft geen zin om alles meteen uit te geven. Niemand weet hoe lang het precies doorloopt. Hoe lang blijven mensen vluchten? Kunnen ze weer terugkeren of blijft het onveilig? Er zijn veel onzekerheden. Uiteraard heeft het uiteindelijk ook te maken met hoeveel geld er wordt opgehaald. En ook de overheid draagt nog bij (40 miljoen euro). In Duitsland is er ook zo’n actie. Onderlinge afstemming is heel belangrijk. Welk deel geef je meteen uit? Wat reserveer je voor later?”

Wanneer beginnen ze met het geld uitgeven en helpen?

De Voogd: “Ze zijn al bezig. Op het moment dat de ramp zich voltrok, was er al hulp zo’n 2 á 3 dagen later. Als hulporganisatie heb je altijd wel iets in kas om direct op de ramp te kunnen inspringen. En je weet ook dat er altijd weer fondsenwerving zal komen. Ook zonder Giro555 zullen organisaties altijd hun eigen achterban benaderen en vragen om een gift. Dat wil niet zeggen dat je meteen de volgende dag up and running bent. Er moet wel eerst onderzoek zijn. Dat is een snelle assessment: wat is nodig waar én wanneer? Er is dus altijd een bepaalde opstart nodig. Pas dan gaat een organisatie aan de slag.”

Is er in praktijk ook plek voor hulp door al die 11 organisaties?

“Het bijzondere aan Giro555 is dat er dan gezamenlijk wordt ingezameld in plaats van ieder voor zich. Maar ze zijn allemaal sowieso al bezig. De organisaties kijken ook altijd naar de specifieke situatie. Elke ramp is anders. En niet elke organisatie is op de plek aanwezig. Maar hier zijn ze alle 11 aanwezig en actief. Ze steken de koppen bij elkaar en zorgen voor afstemming. Zo ontstaat die gezamenlijke actie en fondsenwerving. Ook beslissen ze collectief over de besteding. Aan het einde komen er dan evaluaties en rapportages.”

“Ieder van de 11 organisaties helpt op zijn eigen manier, maar bij Giro555 werken we met 1 banknummer, 1 gezicht en 1 verdeling. Het is een eigen operatie. We hebben een bepaalde coördinatie om elkaar niet in de weg te gaan lopen. Ook de Verenigde Naties zorgen daarvoor: wie doet wat en waar? Om de zoveel maanden is er een terugrapportage. Dan kijken ze naar de stand van zaken. Wat zijn de resultaten? Moeten we langer blijven? In het verleden deed ieder zijn eigen ding maar met Giro555 doen we het samen.”

Wat doet Giro555 de rest van het jaar?

“Giro555 heeft een heel klein bureautje het hele jaar door. Daar werken maar 3 mensen. Maar bij een actie wordt 1 van de 11 hulporganisaties actievoorzitter. Dat is ditmaal Cordaid. Er is een roulerend voorzitterschap. Alle organisaties leveren een aantal personen aan voor functies in het actieteam. Giro555 staat eigenlijk continu op stand-by. Als er geen ramp is, is er een kleine romporganisatie. Als er 3 jaar niks gebeurt, dan wordt het veel te duur voor een groot kantoor. Maar Giro555 is flexibel en kan snel een grote organisatie optuigen. De brandweer staat altijd stand-by. Maar Giro555 moet kunnen opschalen als de nood aan de man is. Dat is wat je nu ziet gebeuren.”

Gaat al het geld naar Oekraïne?

Hierover zegt de website van Giro555: “Na aftrek van de actiekosten wordt het ingezamelde geld overgemaakt aan de samenwerkende hulporganisaties die dit inzetten om de hulp aan de slachtoffers te bekostigen. Actiekosten zijn de kosten die Giro555 maakt om actie te voeren in Nederland. Bijvoorbeeld voor het aankopen van een foto voor de advertentie, het maken van een actie website en het vervaardigen van publieksrapportages over wat met het geld gebeurt. Deze kosten kunnen laag blijven, omdat bedrijven hun diensten gratis of tegen lage prijzen aanbieden. Bovendien zijn de salariskosten minimaal, omdat organisaties hun eigen mensen inzetten en veel vrijwilligers meehelpen.”

Daarnaast zijn er nog de zogenaamde apparaatskosten, ofwel “bedrijfskosten”. Dit zijn de kosten die hulporganisaties in Nederland maken voor het uitvoeren van hun werk.

Foto: ANP