Nieuw in 4 Nederlandse rechtbanken: wat kan de regelrechter voor u betekenen?
De Nederlandse rechtspraak maakt in 2025 kennis met een nieuwe instantie. In 4 Nederlandse rechtbanken is namelijk een zogeheten regelrechter actief, als onderdeel van een 3 jaar durende proef. Wat betekent dit precies? Waarin verschilt de regelrechter van de reguliere rechtspraak? En kunt u er ook gebruik van maken?
Wat is een regelrechter?
De regelrechter is per 1 maart 2025 geïntroduceerd, op initiatief van minister Eddy van Hijum (Sociale Zaken en werkgelegenheid) en staatssecretaris Teun Struycken (Rechtsbescherming). Het gaat om een experiment, dat in principe 3 jaar zal duren. Vernieuwing in de rechtszaal is een belangrijk motief voor de invoering van de regelrechter. Maar het is ook de bedoeling dat de rechtspraak hierdoor laagdrempeliger en toegankelijker wordt.
Want de regelrechter is gespecialiseerd in relatief kleine zaken, waar geen ingewikkelde juridische procedures voor nodig zijn. Dat gaat vaak om kleine financiële onenigheden, zoals achterstallige salarissen of niet betaalde rekeningen. Beide betrokken partijen staan samen voor de regelrechter, die vervolgens voor een compromis moet zorgen. De vergelijking met het bekende tv-programma De Rijdende Rechter, waar burenruzies en erfgrenzen vaak centraal staan, is dan ook snel gemaakt.
Waar kunt u een regelrechter inschakelen?
In 2018 is er al eens een pilot met de regelrechter geweest, onder meer in Rotterdam. Maar nu krijgt de inzet van regelrechters dus een structureler karakter, in 4 van de 11 kantonrechtbanken in Nederland. Die 4 rechtbanken zijn die van Rotterdam, Den Haag, Overijssel en Zeeland-West-Brabant. Dit zijn regio’s waar veel arbeidsmigranten actief zijn en waar ook veel financiële misstanden rondom deze arbeidsmigranten plaatsvinden. Vooralsnog is de regelrechter dus alleen toegankelijk voor inwoners van en/of werknemers in deze 4 gebieden.
Met ‘vooralsnog’ bedoelen we: tot begin 2028. Want het in maart 2025 gestarte experiment heeft dus een looptijd van 3 jaar. Maar tijdens die looptijd zullen er al evaluaties plaatsvinden, benadrukt de Rijksoverheid. ‘Op basis van de evaluatie wordt bekeken of het wenselijk is de procedure of elementen daaruit definitief wettelijk mogelijk te maken.’ Met andere woorden, het is niet uitgesloten dat de regelrechter een ‘blijvertje’ is.
Wanneer kunt u een regelrechter inschakelen?
Er zijn grofweg 2 hoofdredenen om een regelrechter in te schakelen, in plaats van een reguliere zaak aan te spannen. Ten 1: als u betrokken bent bij kleine financiële conflicten, tot een bedrag van 5.000 euro. U vraagt bijvoorbeeld uw geld terug voor een product dat niet werkt, maar de andere partij wil hier niet in mee. Of u verhuurt een woonruimte, maar de huurder loopt achter met de huur. En zo zijn er nog veel meer voorbeelden van kleine financiële conflicten. Ten 2e: als u een geschil met een (ex-)werkgever heeft, kan de regelrechter hier ook in bemiddelen.
Om een voorbeeld van zo’n typische ‘regelrechterzaak’ te geven: op 1 april 2025 heeft de eerste zitting bij de regelrechter in Den Haag plaatsgevonden. De rechtbank van Den Haag behandelt een geschil tussen chef-kok Brian Whyte en zijn voormalige werkgever, een cateringbedrijf. Whyte heeft nog een maandsalaris tegoed, maar beide partijen zijn het niet eens over de precieze hoogte van dit bedrag. Uiteindelijk vindt de regelrechter een compromis, want beide partijen gaan akkoord met een betaling van 4.000 euro bruto. De chef-kok stelt zijn aanvankelijke eis naar beneden bij, zijn oud-werkgever bindt ook in. En uiteindelijk kunnen beide partijen elkaar dus de hand schudden, ook al hebben ze niet helemaal gekregen waar ze aanvankelijk voor gekomen zijn.
Wat is het verschil met de reguliere rechtspraak?
Een regelrechter behandelt relatief eenvoudige zaken. U heeft hier niet per se een deurwaarder of advocaat voor nodig, al is dit wel toegestaan. Bovendien is er doorgaans binnen 8 weken na de aanvraag al een zitting. Dat maakt het een laagdrempelig, snel en goedkoop alternatief voor de reguliere rechtspraak. Maar wat als u zelf geen juridische hulp inschakelt voor uw zaak, maar de tegenpartij dat wel doet? Dan kan het lastig zijn om alsnog uw gelijk te halen. Voor mensen met een laag inkomen is er overigens wel de mogelijkheid om zogeheten gesubsidieerde bijstand aan te vragen. Een sociale advocaat kan u ook bijstaan, al wordt het steeds lastiger om zo’n sociale advocaat te vinden.
Hoe werkt een aanvraag en wat zijn de kosten?
Wilt u zelf een regelrechter inschakelen? Hier vindt u het benodigde aanvraagformulier (Pdf). Welke stappen u daarna doorloopt, tot na de zittingsdatum? Dat leest u in dit uitgebreide overzicht van de website Rechtspraak.nl, onder het kopje ‘Zo gaat u naar de regelrechter’. Als u inderdaad een zaak aanspant, betaalt u griffierecht. In Den Haag is dat bijvoorbeeld 43,50 euro voor particulieren. Maar vaak ligt de hoogte hiervan aan het soort zaak dat is aangespannen. Is één van de partijen in de zaak een vennootschap onder firma (vof) of andere niet-natuurlijke persoon, dan liggen de tarieven voor griffierecht vaak ook hoger.
(Bron: MAX Vandaag, Rijksoverheid, Juridisch Loket, Rechtspraak.nl, NOS, Algemeen Dagblad, De Volkskrant, Trouw, Nederlandse Vereniging van Gecertificeerde Incasso-ondernemingen, Plus Online, Rechtsbijstand.nl. Foto: Shutterstock)