Wat als euthanasie geweigerd wordt?

Open staan voor euthanasie

Opvattingen en levenswensen zijn veranderd. Er is steeds meer maatschappelijke acceptatie over het feit dat er regie mogelijk is op het levenseinde. Dat het niet altijd nodig is de hele rit uit te zitten. De babyboomgeneratie die zich in de jaren ’60 van de vorige eeuw losworstelde van dogma’s, komt op leeftijd en zet meer in op zelfredzaamheid. Niet iedereen wil bijvoorbeeld naar een verpleeghuis of hulpbehoevend worden. Maar is dat genoeg voor een succesvolle aanvraag tot euthanasie? Of vallen ze onder ‘voltooid leven’, wat aanduidt dat iemand ‘levensmoe’ is zonder dat dit komt door een onderliggende ziekte. In Nederland is dit volgens de wet namelijk geen reden voor euthanasie.

Kan euthanasie geweigerd worden?

De Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek of hulp bij zelfdoding (2002) biedt mogelijkheden om te kiezen voor een vrijwillige beëindiging van het leven bij ondraaglijk lijden. Een verzoek hiertoe kan worden gedaan bij de eigen behandelaar, meestal de huisarts. Inwilliging van een verzoek volgt niet altijd, bijvoorbeeld als artsen om principiële redenen weigeren de levensbeëindiging uit te voeren. Niemand heeft recht op euthanasie. Een arts mag dus ook een vraag om euthanasie weigeren als hij daar bezwaar tegen heeft (bijvoorbeeld vanwege religie). Ook als de patiënt opgeschreven heeft wat hij wil.

Wat gebeurt er als de dokter niet wil meewerken?

Euthanasie uitvoeren is voor alle artsen immers een zeer belastend onderdeel van hun vak. Om te beoordelen of een patiënt uitzichtloos en ondraaglijk lijdt en zich bewust is van de gevolgen van zijn besluit, moet een arts zijn patiënt goed kennen. En dat kan alleen als hij al enige tijd bij hem onder behandeling is. Vandaar dat het belangrijk is een verzoek tijdig met de huisarts te bespreken. Als blijkt, na goed overleg, dat hij niet in staat is met een euthanasieverzoek te helpen, mag de patiënt verwachten dat de arts doorverwijst naar een collega.

Is iemand onder behandeling in een ziekenhuis, dan kan hij aan de specialist vragen of hij wil helpen. Als beiden niet willen helpen, dan kunt u contact opnemen met de euthanasie consulent in het ziekenhuis. U kunt hierom vragen bij uw hulpverlener. Het kan ook zijn dat uw arts meent dat er niet aan de zorgvuldigheidscriteria van de wet wordt voldaan.

De 6 zorgvuldigheidseisen van de euthanasiewet

1. Vrijwillig en goed over nagedacht

2. Uitzichtloos en ondraaglijk lijden

3. Informeren over de situatie en de vooruitzichten

4. Geen redelijke andere oplossing

5. Raadplegen onafhankelijke arts

6. Medisch zorgvuldige uitvoering

Artsen zijn terughoudend bij het toepassen van de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (WTL) in complexe gevallen. Mensen met dementie, ernstige psychiatrische problemen of een stapeling van ouderdomsklachten staan daardoor in de kou. Dit geldt ook voor mensen met een wilsverklaring die zich niet meer mondeling en schriftelijk kunnen uiten. Als u dit overkomt, kunt u terecht bij Expertisecentrum Euthanasie. Dit is een kliniek die in 2012 is opgericht door de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE).

Stel de aanvraag goed op

Als u besluit een aanvraag tot euthanasie in te dienen, is het van groot belang dat u de aanvraag goed opstelt. Als u bent aangesloten bij de NVVE kunt u hier hulp bij vragen. Zo kan een consulent, gespecialiseerd in aanvragen, bij u op huisbezoek komen om de aanvraag voor euthanasie samen op te stellen. Ook zijn er voorlichtingsavonden. Op de website van de NVVE kunt u meer informatie vinden.

Het aantal euthanasieverzoek stijgt elk jaar weer. Een reden hiervoor is dat de Nederlandse bevolking vergrijst. Steeds meer mensen worden steeds ouder, met dank aan een steeds beter wordende gezondheidszorg. Waar mensen vroeger stierven aan hart- en vaatziekten, kanker en tal van andere ziekten, worden die steeds meer uitgebannen of chronisch. Resultaat is dat mensen steeds vaker geconfronteerd worden met bijvoorbeeld een stapeling van ouderdomsaandoeningen als gevolg van slijtage van het lichaam. Of met de diagnose dementie, een verwoestende ziekte die lang niet alle mensen willen doorlopen tot er een natuurlijke dood volgt.

Maar wat doet u als u niet aan de 6 zorgvuldigheidseisen voldoet?

Sterven door bewust te stoppen met eten en drinken is dan ook iets wat een groeiend aantal mensen wil. Hospices krijgen meer aanvragen voor dit zelfgekozen levenseinde, waarbij medische begeleiding nodig is. Als iemand al zwak of ziek is kan dit een optie zijn, want deze mensen overlijden meestal binnen 1 à 2 weken. Maar wat moet u doen als dit niet het geval is, en u de aftakeling voor wilt zijn? Welke optie is er dan over?

De laatste troefkaart die getrokken kan worden

Als uw wens in Nederland niet ingewilligd kan worden, kunt u naar Zwitserland om hulp bij zelfdoding of ‘zelf-euthanasie’ te regelen. In Zwitserland staat in het wetboek: Mensen die onbaatzuchtig hulp bieden bij zelfdoding, worden niet vervolgd. In Nederland wordt men hier nog wel voor vervolgd. Wordt het tijd voor een aanpassing van de Nederlandse wet?

Vragen over euthanasie op hoge leeftijd: Heeft u recht op euthanasie? Hoe werkt dit met een wilsverklaring? En hoe houdt u deze geldig?

(Bron: NVVE, NOS, Pallas, Euthanasie commissie. Foto: Shutterstock)