Terugvordering UWV toeslagen leidt nog altijd tot angst en onzekerheid: uitkeringsinstantie belooft meer coulance

Geschenk uit de hemel na jarenlang in de schuldsanering

Angela van der Looij is trambestuurder totdat zij in 2012 op 32-jarige leeftijd arbeidsongeschikt raakt. Omdat haar WIA-uitkering onder het bijstandsniveau is, krijgt zij een aanvullende toeslag van UWV. Zij hoort 7 jaar later van haar pensioenfonds ABP dat zij al die tijd ook recht had op een arbeidsongeschiktheidspensioen. Ze krijgt een nabetaling van 6.000 euro, een geschenk uit de hemel na jarenlang op een houtje bijten in de schuldsanering. Voor haar 2 opgroeiende jongens is een extra zakcentje meer dan welkom. Maar als het ABP dit ineens nabetaalt, vordert UWV haar toeslagen over al die jaren terug. Erger nog, zij moet 2.500 euro meer toeslag terugbetalen dan zij aan pensioennabetaling heeft ontvangen.

Hoe kan het bedrag dat UWV terugvordert hoger zijn dan ABP nabetaalt?

‘Mevrouw Van der Looij heeft een arbeidsongeschiktheidsuitkering die onder het sociaal minimum uitkomt’, aldus een woordvoerder van UWV. ‘Niemand in Nederland mag een inkomen hebben onder het sociaal minimum, ook niet met een uitkering. Om de uitkering aan te vullen is er een toeslag van UWV die ervoor zorgt dat de uitkering op het niveau komt van het sociaal minimum. Echter, door de inkomsten die zij krijgt vanuit haar arbeidsongeschiktheidspensioen komt zij alsnog boven het sociaal minimum terecht en is geen of minder recht op een aanvullende toeslag vanuit UWV. Het te veel ontvangen bedrag moet dan terugbetaald worden.’

Deze situaties worden nog complexer wanneer terugvorderingen over jaargrenzen heengaan. In deze gevallen moet UWV bruto terugvorderen. UWV ziet dit als een probleem en heeft dit in 2022 meegenomen in de knelpuntenbrief aan de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). ‘Omdat dit een onderdeel is van ons belastingstelsel is het niet makkelijk op te lossen. Samen met de ministeries van Financiën en SZW en de Belastingdienst zoeken we naar oplossingen voor de langere termijn.’

Valt mevrouw Van der Looij zelf iets te verwijten?

MAX Ombudsman Rogier de Haan boog zich over haar zaak. Hij vindt dat Van der Looij geen blaam treft. ‘Dit probleem is ontstaan door een fout van het pensioenfonds. Dat had mevrouw Van der Looij veel eerder moeten informeren over haar recht op arbeidsongeschiktheidspensioen. Door wettelijke rente en schadevergoeding toe te kennen voor de belastingschade heeft ABP erkend in de fout te zijn gegaan.’ Overigens kijkt ABP hier net wat anders tegenaan. ‘Wij zijn overgegaan tot schadevergoeding omdat we vinden dat we beter hadden kunnen communiceren over het bestaan van het arbeidsongeschiktheidspensioen’, aldus een woordvoerder van ABP. Rogier de Haan: ‘Als mevrouw Van der Looij het arbeidsongeschiktheidspensioen op tijd had gekregen, dan had ze waarschijnlijk nooit een toeslag van UWV nodig gehad. En had zij dus ook niets hoeven terug te betalen.’

‘Los hiervan vind ik niet dat je van mevrouw Van der Looij kan verlangen dat zij snapt wat hier gebeurt. Veelzeggend vind ik dat ABP zelf er ook pas na jaren achter kwam dat ze recht heeft op een arbeidsongeschiktheidspensioen. En pas 2 jaar daarna stelde UWV de terugvordering in. Als professionele instanties het overzicht al niet hebben, zou het al te veel gevraagd zijn dat mevrouw Van der Looij dit wel moet weten. Toch is juist zij degene die uiteindelijk met het probleem blijft zitten.’

Wat zegt UWV hierover?

‘Het liefst willen wij als UWV terugvorderingen zoveel mogelijk voorkomen. Hier hebben wij zelf ook een rol in door te signaleren wanneer er extra inkomsten zijn bij cliënten, dat er recht kan zijn op een arbeidsongeschiktheidspensioen. Wij moeten ervoor zorgen dat cliënten goed weten dat zij extra inkomsten bij ons moeten aangeven. Dat dit niet altijd bekend is bij cliënten komt mede door de complexe wet- en regelgeving.’

In overleg met de pensioenfondsen krijgt UWV sinds juli 2023 een signaal door zodra sprake is van een nabetaling aan cliënten. Zo kan volgens UWV voortaan beter voorkomen worden dat burgers in financiële problemen raken.

Had Van der Looij, met deze wetenschap, de nabetaling van het pensioenfonds ook kunnen weigeren?

‘ABP is wettelijk verplicht de nabetaling te doen aan de begunstigde’, aldus een woordvoerder. ‘In het kader van de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) mag ABP op het moment van nabetalen geen navraag doen bij het UWV of er mogelijk sprake is van een toeslag. Hierdoor kan ABP op dit moment dus niet voorkomen dat een nabetaling van ABP aan een deelnemer mogelijk leidt tot een terugvordering door het UWV.’

De woordvoerder geeft aan samen met UWV en de Belastingdienst te bekijken of er met UWV en de Belastingdienst niet toch afspraken kunnen worden gemaakt die passen in de geest van de wetgeving, en zo een nadeel en de eventuele administratieve rompslomp voor deelnemers kunnen voorkomen.’

Hoe nu verder voor mevrouw Van der Looij?

UWV belooft coulance. Van der Looij en andere gedupeerden kunnen kiezen uit 2 opties. In de 1e optie kan de cliënt de vordering van UWV afkopen met de nabetaling van het pensioenfonds. UWV kan akkoord gaan met deze afkoopsom mits hiermee minimaal de helft van de vordering in 1 keer wordt terugbetaald. Het restant wordt dan kwijtgescholden. In optie 2 geldt het reguliere invorderingstraject en kwijtschelding na 3 jaar. UWV berekent een maandelijkse aflossingscapaciteit met een termijnregeling die gedurende 36 maanden moet worden voldaan. Dit bedrag wordt ingehouden op de uitkering of wordt maandelijks betaald door betrokkene. Het restant van de vordering wordt na 3 jaar kwijtgescholden.

Dat betekent dat mevrouw Van der Looij dus toch de portemonnee moet trekken?

Rogier de Haan: ‘Dat klopt, en dat blijft wringen. Dit soort kwesties zijn heel ingrijpend voor wie er mee te maken krijgt. Het doet ook wat met het vertrouwen in de overheid. Het is dus heel belangrijk dat UWV zoveel mogelijk maatwerk biedt, en zich verplaatst in wat mevrouw Van der Looij overkomt. En wat al die anderen overkomt, die met grote terugvorderingen te maken krijgen. Maar ook dan blijft het dweilen met de kraan open. Zolang dit soort regelgeving niet begrijpelijker wordt gemaakt, zullen ongelukken zich voor blijven doen. De overheid weet dit ook. Met deze wetenschap kan je je afvragen hoe rechtvaardig het is om de problemen die hierdoor ontstaan op het bordje van nietsvermoedende burgers te blijven leggen.’

(Foto: ANP)

UWV vordert tienduizenden euro’s aan toeslagen terug van nietsvermoedende arbeidsongeschikten