Dit waren 10 belangrijke thema’s voor consumenten in 2023

1. Zorg: de vergrijzing zet door in 2023, veel discussie over ouderenzorg

Dat de vergrijzing om zich heen slaat is alom bekend. De ouderenzorg dreigt in de toekomst vast te gaan lopen op een personeelstekort. Ook het toenemende geldgebrek gaat Nederland parten spelen. Verder zitten er duizenden Nederlanders zonder huisarts. Dat probleem zit hem niet in een numeriek tekort, maar in de organisatie van hun werk. Steeds minder jonge artsen willen een eigen praktijk. Onder meer met videoconsults vangen huisartsen het probleem rond de overvolle spreekuren op. Zo blijft er tijd over voor de belangrijkste zaken. In Amsterdam is er al 5 jaar sprake van de inzet van basisartsen die het spreekuur van huisartsen verzorgen. Mogelijk is een dergelijke aanpak ook denkbaar in de rest van ons land.

Boven de markt hangt de vraag of ons zorgstelsel niet te ingewikkeld en ontoegankelijk is geworden. De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) komt met het advies ‘Met De Stroom Mee’. Het is een pleidooi om de zorgpremie flink te verlagen en de inkomensafhankelijke bijdrage te verhogen. Zo kan de zorgtoeslag worden afgeschaft.

Veel discussie is er over met name de ouderenzorg. Of het ouderwetse bejaardenhuis terugkomt, is een van de ideeën. Maar op dit moment gaat de discussie er vooral nog over dat er geen extra verpleeghuisplekken bijkomen. Ouderen blijven langer thuiswonen met alle gevolgen van dien. In Meldpunt komen thema’s aan bod dat het hele stelsel van ouderenzorg op de schop moet en dat clusterwoningen een oplossing bieden. Daarnaast oppert Tweede Kamerlid Nicki Pouw-Verweij dat er wel 600 miljoen euro nodig is in de ouderenzorg. Hier ligt een taak weggelegd voor het nieuwe kabinet.

2. Geld, inflatie en pensioenen

Inflatie

De inflatie van 2022 is gebleven in 2023, zij het dat de prijzen minder hard stijgen volgens het CBS. Op een gegeven moment wordt het woord deflatie gebezigd. Waar inflatie duidt op prijsstijgingen, daar wijst deflatie op prijsdalingen. In dit geval blijkt het te gaan om minder harde prijsstijgingen. En nu maar hopen dat die trend zich gaat voortzetten in 2024. Wat consumenten niet langer wensen te pikken, is de zogenaamde krimpflatie, waarbij de prijs gelijk blijft maar de verpakking en dus de inhoud kleiner wordt. Waakhond Foodwatch tekent daarom protest aan.

Bij huizen is er al sprake van een lichte prijsdaling, maar de WOZ stijgt in het afgelopen jaar met gemiddeld 17 procent. U kunt bezwaar daartegen aantekenen bij uw gemeente. Maar ook werpen zich allerlei bezwaarbureaus op om namens consumenten bezwaar te maken. Het nadeel hiervan is dat zij volgens de tegenstanders de rechtspraak in ons land laten vastlopen met de vele bezwaarprocedures die er lopen. 

Geld: verdwijnen van bankfilialen en de acceptgiro, komst van OVpay en tijdslotsparen

Tot ergernis van veel ouderen verdwijnen de oude vertrouwde bankfilialen. Soms is er nog maar 1 regionaal bankkantoor open, maar daarvoor moet de klant dan wel 30 kilometer reizen. Zorgcoaches, servicepunten en adviespunten in bibliotheken en buurthuizen moeten de mensen helpen die moeite hebben met de overgang naar online betalen. Ook de acceptgirokaart verdwijnt in 2023. Banken zeggen dat ze echter nauwelijks meer werden gebruikt. Voor goede doelen, die veel gebruik maakten van acceptgirokaarten, komt er een variant. Overigens verwarren een hoop klanten de acceptgirokaart met de overschrijvingskaart. Die blijven echter nog een aantal jaar in gebruik.

Nieuwe financiële producten die in 2023 het levenslicht zien zijn OVpay en het zogenaamde tijdslotsparen. OVpay is met uw pinpas reizen in het OV in plaats van met de gebruikelijke OV-pas. Daar kleeft wel een nadeel aan, namelijk dat de kans bestaat dat u dubbele reiskosten betaalt. Let dus goed op bij in- en uitstappen. De andere nieuwkomer, het tijdslotsparen, is een interessante nieuwe spaarvorm.

Bij tijdslotsparen stort u geld zoals bij elke spaarrekening, maar u kunt niet zomaar opnemen. U plant uw opname minimaal 90 dagen vooruit. Tot die tijd blijft het op te nemen bedrag op uw rekening staan. Dat levert een hogere rente op dan bij een reguliere spaarrekening, namelijk 2,25 procent.

Pensioen

De nieuwe Pensioenwet, die uitgaat van individuele pensioenpotjes, is door de Eerste Kamer aangenomen. Ook na die wettelijke status blijft het nieuwe systeem omstreden. Tegelijkertijd wordt ons systeem in zijn oude vorm als het beste ter wereld uitgeroepen door een internationale jury van financiële experts.

Meldpunt duikt in 2023 veelvuldig in problemen die ontstaan door nabetalingen van pensioenen door het ABP. Dit creëert vaak weer nieuw problemen: de Belastingdienst eist toeslagen terug en het UWV uitkeringen.

3. Energie

Het energieplafond maakt z’n entree in januari 2023 en moet gaan zorgen voor lagere energiekosten (lees hier voor een uitleg wat het precies inhoudt). Het verdwijnt op 1 januari 2024 na precies 1 jaar te hebben bestaan. Op een gegeven moment verschijnt in de loop van 2023 het vaste energiecontract weer op de radar van de consument. Grote energieleveranciers als Essent, Eneco en Vattenfal vechten om voorrang wie als eerste is. Waakhond ACM waarschuwt echter voor sommige van deze nieuwe vaste contracten als ze boven het energieplafond blijken te zitten. Let als consument er in ieder geval altijd op dat er vaak een opzegvergoeding is verbonden als u overstapt van leverancier. Intussen is het dynamische energiecontract in opkomst. Bij dit contract reageert de prijs direct op de schommelingen in de markt.

4. Klimaat en verduurzaming

Meer droogte, meer regen, meer stormen en ook meer schade

Het weer in 2023 kent vele natte periodes en af en toe een forse storm, ook midden in de zomer. Bij storm Polly in juli ontstaat er ook veel stormschade waardoor consumenten nog maar eens aandachtig hun verzekeringen bestuderen. Ze moeten meer dan eens schade claimen.

Het ene moment is er grote wateroverlast in het land, het volgende moment een watertekort. Dat dwingt tot nadenken over de opvang van regenwater tegen wateroverlast en voor later gebruik. In de natste oktobermaand ooit gemeten en de daaropvolgende eveneens zeer natte maand november maken dakdekkers overuren door de vele daklekkages.

Verduurzaming

Zonnepanelen worden goedkoper, en consumenten schaffen meer warmtepompen aan. In totaal geven de Nederlanders 11 miljard uit aan verduurzaming van hun huis. Ook weten ze de weg naar de verduurzamingssubsidie(s) te vinden. In juni laten cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) zien dat de energieproductie uit zonne-energie in 2022 met 46 procent stijgt in vergelijking met 2021. Met de dalende prijzen van zonnepanelen moet dat cijfer hoger komen te liggen.

De investering is sneller terugverdiend, zeggen de experts. Maar de keerzijde van het succes is dat het stroomnet overbelast raakt. De teruglevering door zonnepanelen aan het net kan zelfs tijdelijk worden gestopt. De netbeheerders willen de komende jaren flink investeren in de uitbreiding van het stroomnet. In een uitzending van Meldpunt beantwoordt de Consumentenbond kijkersvragen over zonnepanelen.

Andere kwesties die spelen rond zonnepanelen zijn de brandveiligheid, de werkelijke hoogte van de energieproductie in de zomermaanden, de mogelijkheid van hacking van de kostbare apparatuur en snoeirecht bij overhangende takken die schaduw werpen over zonnepanelen.

5. Bestaanszekerheid als modewoord

In de politiek is ‘bestaanszekerheid’ het modewoord in 2023. In de campagnes voor de verkiezingen op 22 november valt het woord voortdurend. Waar het aanvankelijk alleen duidt op armoedebestrijding, wordt de betekenis van het woord zo ver opgerekt dat er veel meer onderwerpen onder gaan vallen. Bijvoorbeeld: in de situatie waarbij het gaat om de kansen op een betaalbaar huis voor mensen met een gewone baan.

6. 2023, jaar van de faillissementen

Helaas is het jaar 2023 ook het jaar van de faillissementen. 2 bekende fabrikanten van (elektrische) fietsen gaan failliet, eerst het innovatieve bedrijf VanMoof en later Qwic. VanMoof doet het heel goed op Marktplaats schrijft het AD in december. Ook voor witgoed- en elektronicaketen BCC valt het doek. Voor klanten is het belangrijk om te weten wat hun rechten zijn, eerst in de fase van uitstel van betaling en vervolgens bij het uiteindelijke faillissement zelf.

7. Verkeer: overlast door fatbikes

Niet meer weg te denken in het verkeer is de fatbike, die zijn definitieve doorbraak maakt in 2023. Meldpunt besteedt aandacht aan deze populaire elektrische fiets op de dikke banden, die door zijn stoere uiterlijk veel jongeren en zelfs kinderen aantrekt. Dat brengt gevaar mee op het fietspad, want vaak zijn deze fietsen opgevoerd en de berijders ervan rijden zonder helm. Lees hier wanneer u een helm op moet zetten, en hoe dat zit op een snorfiets, die tot in detail gereguleerd is.

Instanties maken zich zorgen over de rappe ontwikkeling van de fatbikes en de vele ongevallen waarbij ze betrokken zijn. Vele jongeren rijden ook nog eens onverzekerd rond. Enkele grote steden denken al na over regulering van de fatbikes. Intussen zijn deze fietsen ook populair onder dieven. Ze worden zo vaak gestolen, dat sommige verzekeraars (zoals de ANWB) ze niet meer willen verzekeren.

8. Veel nieuwe cybercrime in 2023 of oplichting met telefoontjes

Oplichting via telefoontjes

Oplichting via telefoontjes is niet zozeer nieuw. Wel maken oplichters er in 2023 weer optimaal gebruik van. Zo proberen criminelen in het buitenland slachtoffers geld afhandig te maken middels wangiri fraude. Ook is er een vrij heftige manier van oplichting via de telefoon die zijn intrede maakt in 2023. Door gebruik te maken van beschikbare geluidsopnamen en video’s kunnen kwaadwillenden met Artificial Intelligence (AI) stemmen klonen. Met de nagemaakte stem lichten ze mensen op door hen te bellen en zich voor te doen als hun naasten die zogenaamd dringend hulp nodig hebben. Een pijnlijke zaak, want een geliefde in nood is niet alleen schrikken, maar zorgt er ook voor dat mensen snel de portemonnee trekken. De financiële schade kan dan ook groot zijn.

Via appjes of mails of socials

Niet alleen telefonisch proberen oplichters u te benaderen. Ook via sociale media, appjes en mails is er volop phishing te vinden. De bekendste truc is die waarbij criminelen zich voordoen als uw kinderen en appjes sturen met de vraag om hulp en geld. In 2023 worden echter ook mails of berichtjes op sociale media gestuurd waarin staat dat u een winactie heeft gewonnen, of boeven doen zich voor als de klantenservice van een bedrijf. Wees daarom voorzichtig met wat u deelt op sociale media, om te voorkomen dat mensen met slechte bedoelingen alles van u te weten komen en hier misbruik van maken. Beperk ook wat u deelt over uw vermogen of waardevolle spullen wanneer u in gesprek bent met iemand op een datingsite. In december 2023 blijkt namelijk een groep actief die hier naar op zoek is en vervolgens mensen weglokt, drogeert of vastbindt om daarna hun huizen leeg te roven.

Niet via telefoon, apps, mails of socials, maar in levenden lijve

Hoe vervelend online of telefonische oplichting ook is, oog in oog met een oplichter staan is zeker geen pretje. Al helemaal niet wanneer deze voor uw deur een geraffineerde babbeltruc uitprobeert. Of het nu gaat om het aansmeren van pannen en een verkeerd ingevuld betaalverzoek of verklede ‘bankmedewerkers’ die uw pinpas komen ophalen omdat deze non-actief wordt gezet. Oplichters halen alles uit de kast om bij uw geld te kunnen komen.

9. Betaalde social media-abonnementen

Zoals al eerder is gebeurd bij bijvoorbeeld bij muziek-streamingdienst Spotify en videodienst YouTube, heeft Meta, moederbedrijf van Facebook en Instagram, een betaalde versie aangekondigd. Bij dit abonnement wat 13 euro moet gaan kosten per maand zal geen reclame meer zitten. De vraag is hoeveel mensen hiervoor zullen vallen. Als ze bij hun oude vertrouwde account blijven zullen ze naar verwachting nog meer advertenties voor de kiezen krijgen. In Noorwegen is al geëxperimenteerd met een tijdelijk verbod op gepersonaliseerde advertenties op Facebook. Het blijft onvoorstelbaar hoeveel social media van hun gebruikers afweten. Lees hier wat ze met uw gegevens mogen.

Streamingdienst Netflix is in 2023 account delen met anderen gaan beperken. Dat betekent dat niet meer thuiswonende (klein)kinderen voortaan moeten gaan betalen voor hun eigen abonnement, of hun ouders moeten een bepaald bedrag bijbetalen. Wie vermoedt dat anderen meeliften op zijn abonnement, moet dit artikel maar even lezen.

10. Statiegeld op blikjes, (tijdelijke) heffing op plastic frietbakjes

Nadat er eerder al statiegeld is gekomen op plastic flesjes, is 2023 het jaar waarin ook blikjes eraan moeten geloven. Ook daar zit nu statiegeld op. De klant in de supermarkt moet er nog flink aan wennen, dat wel. Vaak zijn de rijen lang voor de emballage-apparaten en zijn de machines kapot, omdat het vocht, dat nog in de blikjes zit, in de motor terechtkomt. Maar de supers beloven beterschap op dit punt. Intussen is er ook een speciale heffing op wegwerpplastic zoals koffiebekers en frietbakjes. Niet overal valt dit initiatief in goede aarde, maar de straten en plantsoenen zien er ontegenzeggelijk een stuk schoner uit zonder dit zwerfvuil.

Op de valreep van het jaar is besloten om de verplichte belasting op plastic wegwerpbekers en -bakjes, ook wel de ‘pesttaks’ genoemd, tijdelijk stop te zetten vanaf januari 2023. Verkopers kunnen dan zelf beslissen of ze hun klanten een toeslag laten betalen. De inspectie controleert in elk geval niet meer of verkopers de heffing wel toepassen. Bovengenoemde irritatie en onbegrip bij klanten is de aanleiding hiervoor. Wat het voor de toekomst betekent – volledige afschaffing? – daar beraadt de Staatssecretaris van Milieu, Vivianne Heijnen, zich nog over.