Dit is waarom we zo gestresst zijn
Veel mensen voelen zich opgejaagd en het aantal burn-outs blijft toenemen. Maar wat is stress eigenlijk? En hebben we stress door ons werk, door ons priveleven of door onze genen? Een bedrijfsarts en een internist vertellen u alles wat u moet weten over stress.
Tijdens het Nationaal Stressdebat dat MAX op 9 juli 219 uitzendt, schuiven bedrijfsarts Willem van Rhenen en internest Liesbeth van Rossum aan bij presentatrice Elles de Bruin. Zij stelt hen de 7 belangrijkste vragen over stress.
Hoe werkt stress?
Van Rossum: “In ons lichaam zit een stressysteem. De hersenen sturen allerlei signaaltjes naar de bijnieren. Dat zijn kleine orgaantjes bovenop de nieren. Deze bijnieren maken een aantal stresshormonen, waarvan de belangrijkste het hormoon cortisol is. Dit hormoon zorgt eerst voor acute stress. Dat is functioneel. Je hart gaat sneller kloppen, je bloeddruk wordt hoger, dus je gaat meer bloed rondpompen. Hierdoor krijg je meer zuurstof in je hersenen, waardoor je sneller kunt denken. Bij een hardloopwedstrijd gaat er meer zuurstof naar de spieren, waardoor je goed kunt rennen.”
Wanneer wordt stress een probleem?
Van Rossum: “Als je chronisch teveel cortisol maakt heeft dat negatieve gevolgen. Mentaal wordt je hoog prikkelbaar, kun je niet meer goed slapen of je wordt depressief. Fysiek heeft chronische stress ook een effect. De buikomvang neemt toe, je wordt dik, je krijgt een hogere bloeddruk of hogere bloedsuiker en kunt uiteindelijk hart- en vaatziekten krijgen. Verhoogd cortisol heeft ook een effect op het immuunsysteem, hierdoor krijg je makkelijker infecties.”
Wat is het verschil tussen stress en burn-out?
Van Rossum: “Een burn-out is het gevolg van te lang te veel stress. De klachten die iemand heeft zijn bijvoorbeeld vermoeidheid, minder slapen, zich fysiek uitgeput voelen, prikkelbaar zijn en de controle verliezen. Als deze klachten langer dan een half jaar bestaan en de dagelijkse gang van zaken belemmeren is er sprake van burn-out.”
Wat zijn de oorzaken van een burn-out?
Van Rhenen: “Bij 1 op de 6 werknemers leidt chronische stress tot een burn-out. Dit komt onder andere omdat ons werk is veranderd. Vroeger werkten we heel fysiek, bijvoorbeeld als boer. Nu werken we vooral mentaal. Mensen hebben een contract van 20, 36, of soms 40 uur, maar blijven voortdurend over hun werk nadenken. Dat komt bijvoorbeeld door de groepsapp van het werk, of doordat werknemers hun laptop mee naar huis nemen en thuis mailtjes lezen of berichtjes krijgen van hun werkgever. Daardoor kom je niet los van je werk. Je hebt het gevoel dat het 24 uur per dag, 7 dagen in de week doorgaat. Het radartje in het hoofd blijft maar draaien.”
Heeft stress in het privéleven invloed?
“Stress is een psychosociaal probleem. Het is een gevolg van de interactie tussen jou en je omgeving. Werk, privéleven en persoonlijkheid zijn drie levensgebieden die elkaar beïnvloeden. Heb je thuis veel ruzie? Dan voel je jezelf niet goed, en krijg je ook gedoe op je werk. Gaat het op je werk niet lekker? Dan heeft dat ook invloed op je situatie thuis.”
Is de een gevoeliger voor stress dan de ander?
Van Rossum: “Stress ontstaat wanneer de belasting groter is dan wat iemand aan kan. De hoeveelheid stress die je aankunt heeft te maken met een aantal factoren. Voldoende sociale steun, genoeg ontspanning door hobby’s en sport, maar ook genetische aanleg speelt een rol. Hoe hevig je brein en lichaam reageren op je stresshormoon is gedeeltelijk genetisch bepaald. Sommige mensen krijgen bij veel cortisol snel een buikje, worden snel geprikkeld of snel depressief. Bij anderen heeft dit minder invloed.”
Kunnen we niet meer zoveel hebben tegenwoordig?
Van Rhenen: “Burn-out betekent dat je echt uitgeput bent, en niet meer kunt. Dat gevoel hebben is voor mensen vreselijk. Vaak heeft iemand niet meer de energie om zijn eigen hulpbronnen te organiseren. Iemand die het heel druk heeft komt er bijvoorbeeld niet aan toe om een bekende of de partner om hulp te vragen. Als je door drukte wordt geleefd, heb je weinig controle over je leven. Het is een neerwaartse spiraal. Je wordt steeds meer moe en passiever. Dan is het heel moeilijk om in de actieve stand te komen en te zeggen: nu pak ik het probleem aan, en ga ik helemaal anders leven.”
Dit kunt u doen tegen stress
Ook ouderen hebben last van stress en burn-outs, maar wat kun je hier nu tegen doen? Lees ons artikel met tips en een mentale schijf van vijf voor minder stress.