Dit moet u doen bij een natuurbrand en zo voorkomt u er een

‘Nationaal actieplan’ voor bos- en natuurbranden

Door de onbeheersbaarheid van bos- en natuurbranden hebben we een ‘nationaal actieplan’ nodig, zegt een groep experts in De Volkskrant op 23 januari 2023. Ruim voor het vuurseizoen dus, dat geeft de ernst van de situatie ook in ons land wel aan. Aan ideeën ontbreekt het niet. Maar wat kunt u zelf doen als de nood aan de man komt? Valt het te voorkomen? De brandweer vindt van wel.

Hoe groot is het risico op bos- en natuurbranden?

In de zomer komen zulke branden het meest voor, maar vergis u niet: ook in het voorjaar zijn ze al gesignaleerd. We hebben door de klimaatverandering te maken met steeds langere periodes van droogte. Het regent weinig en het grondwater staat laag, de planten zijn uitgedroogd. De situatie is dan ‘ideaal’ voor brand in bossen en op de hei.

Bos- en natuurbranden ontstaan vaak door menselijk handelen

Bij alle tips die de brandweer, natuurorganisaties en gemeentes geven, is het duidelijk dat een bos- of natuurbrand nooit zomaar ‘vanzelf’ ontstaat. Daar gaat toch vaak roken, barbecueën of een hete uitlaatpijp in hoog gras aan vooraf. Daarmee zijn de 3 grootste oorzaken van zo’n brand genoemd.

Hoe voorkomt u een natuurbrand?

Alle bovengenoemde instanties zijn eensgezind over de tips en tricks, voor het voorkomen van een brand. Of het nou de gemeente Loon op Zand is met zijn duin- en heidegebied of de brandweer, allemaal geven ze tips van gelijke strekking. Vaak staan ze ook in de APV van de gemeentes.

• Rook nooit in de natuur. Op speciale borden zal ongetwijfeld een rookverbod staan. Maak uw sigaret dus gauw en grondig uit en gooi de peuk daarna in een prullenbak.
• Gooi uw afval in de daarvoor bestemde prullenbakken of neem het mee naar huis. Want een glazen fles kan als een vergrootglas fungeren en zo een vuurtje starten.
• Houd u aan de regels voor open vuur in de natuur. Dat geldt zowel voor barbecueën als een kampvuur maken of een vuurkorf aansteken. Blusmiddelen meenemen, zoals een emmer water, blusdeken of de brandblusser uit uw auto, is een must voor wie een vuurtje maakt in een dergelijke omgeving.
• Let op waar u uw auto parkeert, liefst op een stenen of asfalt ondergrond. Zet hem nooit in hoog gras, want uw hete uitlaatpijp fungeert dan als aansteker. Parkeer ook zeker nooit op bospaden, want die moeten vrij blijven voor de brandweer, mocht er vuur ontstaan.

Wat moet u doen als er een natuurbrand uitbreekt?

Als er brand uitbreekt, dan kan het ineens heel snel gaan. Vliegensvlug kan het vuur zich verspreiden via hoge kruinen maar ook over de grond. Dicht bij een bos gelegen woonwijken lopen dan ook risico. Onderstaande tips moeten u voor het ergste gevaar behoeden:

• Kalmte is geboden. Raak niet ingesloten door het vuur en probeer het zeker niet zelf te blussen. Dat kan alleen bij een kleine brand. Maar zodra dit een uitslaande brand wordt, is het werk voor de brandweer.
• Vlucht nóóit tegen het vuur in of met het vuur mee. Probeer dwarslangs het vuur te ontkomen. Voorbeeld: als het vuur uit het zuiden komt, vlucht dan niet naar het noorden, voor het vuur uit, maar beweeg juist richting het oosten of westen. De kans op een veilig heenkomen is dan vele malen groter. Probeer ook altijd naar een brede weg of een groot verhard terrein te vluchten waar het vuur niet overheen kan razen. Of nog beter: de bebouwde kom.
• Probeer anderen in veiligheid te brengen. Bel 112, maar zorg wel, voordat u in een brandgevaarlijke omgeving terecht komt, dat uw telefoon is opgeladen. Benoem de plek in het bos, de duin of op de heide aan de hand van aanwezige wegwijzers of uw navigator. Mogelijk kunt u zelfs met een ‘speld’ in WhatsApp de exacte locatie doorgeven.

Op de site van de Brandweer staan folders met tips voor diverse groepen, van bewoners tot recreanten, en van ondernemers tot zorginstellingen. Wie vooraf het risico op brand wil weten, kan zich op Natuurbrandrisico.nl aanmelden voor een automatische alert. Altijd handig als u op reis gaat.

Hoe kunnen we de omgeving brandveiliger maken?

Nu zijn we terug bij het bovengenoemde voorstel voor een nationaal actieplan voor bos- en natuurbranden. Daarin doen experts, als mogelijke oplossingen om dergelijke branden in de toekomst tegen te gaan, de volgende aanbevelingen (voor instanties, niet voor burgers):

• Verhoog de grondwaterstand. Een vochtige, zelfs natte ondergrond verlaagt het brandrisico.
• Bestrijd vuur met vuur. Stukken bos waar brand zich gemakkelijk kan verspreiden moeten onbereikbaar worden gemaakt. Soms is vuur daarvoor het meest probate middel.
• Zet grazers in. Het menu van geiten en schapen is perfect als brandbestrijdingsmiddel. Ze eten namelijk hoog gras en jonge dennen.
• Leg een brandgang aan. Een brede weg of parkeerterrein kan uitbreiding van een bosbrand stoppen.
• Plant loofbomen. Die zijn vuurbestendiger dan naaldbomen. Als ze als het ware in een schil om naaldomen staan, kunnen ze het overslaan van het vuur verhinderen.

Bosbranden in vakantielanden: kunt u kosteloos annuleren en wat te doen als u er al bent?

(Bron: De Brandweer, APV’s, MAX Vandaag, De Volkskrant, Universiteit Wageningen. Foto: ANP)