Wie ruimt al dat zwerfafval op langs de snelwegen?

Vies en soms ook gevaarlijk

Rijkswaterstaat is de beheerder van de rijkswegen en -wateren. Deze organisatie houdt rivier, oever, weg, berm en verzorgingsplaatsen schoon. Maar hier concentreren we ons voor het gemak even op de snelwegen. Daar hoopt het vuilnis zich vaak op. Dat kan ook nog gevaarlijk zijn voor het verkeer. Daarom doet Rijkswaterstaat ook een beroep op de weggebruikers. Samen zorgen we voor een schoner milieu. Gedragsverandering is een van de speerpunten in het schoonmaakbeleid.

Milieuvervuiling en dierenleed

Dat zwerfafval leid tot bodemverontreiniging. Bovendien trekt het ongedierte aan. Maar het veroorzaakt ook veel dierenleed. Want dieren eten van het afval. Of ze raken er verstrikt in. Watervervuiling begint ook vaak bij door de wind van het land geblazen afval. Meldpunt legde Rijkswaterstaat enkele vragen voor over zwerfvuil langs de Nederlandse snelwegen.

Hoeveel ton vuil is het op jaarbasis?

“Er zijn geen cijfers met betrekking tot de totale hoeveelheid zwerfafval langs snelwegen op jaarbasis,” zegt Rijkswaterstaat woordvoerster Lily Meulblok. “In de verschillende regio’s wordt het zwerfafval langs de snelwegen opgeruimd. Onze focus ligt hierbij op het snel en veilig weghalen van afval. Dat willen we bereiken zonder daarbij het wegverkeer te belemmeren.”

Er bestaan wel cijfers van milieuorganisatie Milieu Centraal over zwerfaval in het algemeen. Dat is inclusief bewoonde gebieden. Naar schatting belandt er in Nederland tussen de 35 en 140 miljoen kilo zwerfafval per jaar op straat of in het groen. Omroep Friesland heeft in 2021 eigen onderzoek gedaan en kwam toen tot 4 ton zwerfafval per jaar langs de Friese wegen. Daar zat het afval van kliko’s op parkeerplekken niet eens bij.

Monitoring

“Op landelijke basis doen we wel aan monitoring. Dat geeft een beeld van de schoonheid van ons areaal (gebied),” merkt Meulblok op. In januari is er een rapport verschenen waarin de ambities staan van Rijkswaterstaat, als het om zwerfafval gaat. Deze rapportage is op basis van 2 meetrondes uitgevoerd op verschillende verzorgingsplaatsen en parkeerplekken langs de snelwegen.

Hoe zichtbaar is het probleem?

Rijkswaterstaat laat de klikobakken langs de wegen 2 keer per week legen. Toch ligt er veel zwerfvuil naast. Het maakt ook uit of het zomer of winter is. Meulblok: “De bermen langs snelwegen zien er in de verschillende seizoenen anders uit. Afval is duidelijker zichtbaar bij minder begroeiing in de winter.” Misschien ligt er in de zomervakantietijd wel veel meer vuilnis. Maar dan onttrekken de planten het aan het zicht.

Wie ruimt het op?

“Onze aannemers ruimen het zwerfafval langs de snelwegen op. U kunt helpen door het als weggebruiker te melden via onze Landelijke Informatielijn. Het nummer is 0800-8002.” Met de aannemers is afgesproken dat “storend zwerfvuil niet mag voorkomen.” Soms duurt het opruimen even, want dan moeten ze eerst de weg afzetten. Zo garanderen ze de verkeersveiligheid.

Rijkswaterstaat gaat voor de beste inrichting van verzorgingsplaatsen. Dat betekent goed zichtbare afvalbakken op logische plekken. Ook moet er goed zicht zijn op het terrein vanuit bijvoorbeeld het tankstation. En “anonieme hoekjes,” waar mensen gemakkelijk vuil kunnen storten, proberen ze te vermijden.

Wat zijn de kosten op jaarbasis?

Meulblok: “In 2021 is er een inventarisatie gedaan met betrekking tot de kosten. Die liggen tussen de 2,8 en 3,7 miljoen euro per jaar voor het droge gebied, dus onze snelwegen. Deze kosten zijn inclusief het legen van afvalbakken op verzorgingsplaatsen.” En ook hier bestaat een rapport over. Maar op dit moment is er geen publiekscampagne tegen zwerfafval langs de snelwegen. Dat zou flink kunnen helpen bij gedragsverandering van de weggebruikers.

Wat kunnen de mensen zelf doen?

“U kunt helpen voorkomen dat afval op of langs snelwegen terecht komt door uw afval in de auto te bewaren. Dan kunt u het later weggooien op een daarvoor geschikte plek. Dat kan in afvalbakken op parkeerplaatsen langs de snelwegen. Of gewoon thuis. Ook kunt u via genoemde Landelijke Informatielijn een melding maken als u zwerfafval langs de snelweg ziet liggen.”

Gedragsbeïnvloeding

Bij Rijkswaterstaat geloven ze in de zogenaamde gebroken ruiten-theorie. De gedachte daarachter is dat omgevingen die al vervuild zijn, meer vuil aantrekken. “Schoon houdt schoon,” zeggen ze daarom. Een goed voorbeeld vindt navolging.

87 miljoen kilo aan verzendmaterialen: waar blijft al dat papier en plastic?