Hulp bij huishouden onbetaalbaar: gemeenten eisen dat Rijk tekort van 260 miljoen compenseert

De nummer 1-aanvraag is huishoudelijke hulp

Met geld uit de Wmo-pot kunnen hulpbehoevenden aanvragen doen voor zaken als een traplift, een verhoogd toilet of een rolstoel. Nummer 1 op het lijstje van aangevraagde voorzieningen is huishoudelijke hulp. Steeds meer mensen doen zulke aanvragen, want de drempel is flink verlaagd. De hoogte van de eigen bijdrage hangt niet langer af van de hoogte van het inkomen. Die is nu voor iedereen gelijk. Het zit gegoten in een handig maandelijks abonnementsgeld van 19,00 euro.

Daarom nemen de wachtlijsten toe. Gemeenten spreken al van een ‘aanzuigende werking’ door dit nieuwe systeem. Mensen die het best zelf zouden kunnen betalen, vragen namelijk ook aan. Zo wordt het beschikbare geld natuurlijk minder. In het Kamerdebat van donderdag 31 maart gaan de gemeenten (als de VNG) de degens kruisen met de staatsecretaris. Dat belooft een hete strijd te gaan worden.

Eerst de Kamer informeren

Mischa Stubenitsky, woordvoerder van WVS, zegt het kruit nu nog even droog te houden. “In het Kamerdebat zal de staatsecretaris er zeker iets over gaan zeggen.” De logische volgorde in Den Haag is om eerst de Kamer te informeren en dan de rest.

Wat betekent dit voor een gemeente als Amsterdam?

Meldpunt vraagt aan de Amsterdamse zorgwethouder Simone Kukenheim wat het landelijk tekort van 260 miljoen euro betekent. Voor gemeenten in het algemeen en de hoofdstad in het bijzonder.

Kukenheim: “Compensatie voor de aanzuigende werking van het abonnementstarief zou voor Amsterdam betekenen dat wij een gat in de begroting kunnen dichten.”

Brief naar de minister van Volksgezondheid

Kukenheim: “Op 25 mei 2021 stuurde ik al een brief naar de minister van Volksgezondheid. Die ging over de ingrijpende maatregelen die wij troffen in Amsterdam. Er kwamen instroombeperkingen voor hulp bij huishouden. Amsterdam verzocht toen om de volledige financiële compensatie voor de ‘aanzuigende werking’ van het abonnementstarief. Dat ging van 2019 tot en met 2021 om in totaal € 260 miljoen landelijk. Daarvan heeft het Rijk maar de helft gecompenseerd. Het is te verwachten dat de jaarlijks benodigde compensatie verder toeneemt.”

“Door de invoering van het abonnementstarief groeide het gebruik van deze voorziening. Vooral bij Amsterdamse cliënten met midden- en hogere inkomens groeide het flink. Deze huishoudens zouden voorheen zelf een hulp hebben ingehuurd. Dit leidde tot een flinke overschrijding van onze begroting voor hulp bij huishouden. Het college werd hierdoor genoodzaakt om een rem op nieuwe cliënten te zetten. Dat ging met instroombeperkingen en het instellen van een wachtlijst. Die bouwen we nu af.”

Komt Amsterdam veel te kort op het Wmo budget?

Kukenheim: “Ja. Voor alleen hulp bij huishouden is het tekort tussen 4 en 5 miljoen euro per jaar. Daar komt nog bovenop dat er ongeveer 1.500 cliënten op de wachtlijst staan. Daar moet de hulp nog voor starten. Dat geeft eenmalig extra kosten voor een hogere instroom van nieuwe cliënten. En daarna komen er structurele kosten.”

Wat zijn de cijfers voor Amsterdam?

Kukenheim: “Amsterdam heeft ongeveer 11.500 cliënten voor hulp bij huishouden. Ieder jaar zijn er ongeveer 3.000 nieuwe aanvragen. Per saldo heeft het abonnementstarief een groei veroorzaakt van ongeveer 5 procent per jaar. Het begrote budget is voor 2022 ongeveer 42 miljoen euro. We geven meer uit dan begroot. Met incidentele middelen dekken we nu de meerkosten.”

Trekt Amsterdam samen op met de VNG?

Kukenheim: “Amsterdam steunt het standpunt van de VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) en werkt samen met de VNG aan voorstellen om te komen tot een houdbare situatie.”

Wat verwachten gemeenten van het Kamerdebat?

Kukenheim: “Natuurlijk hopen wij als uitkomst op die compensatie, want die hebben gemeenten keihard nodig. Daarnaast zien we graag duidelijkheid over de rol die het Rijk heeft. Hierbij moet de focus vanuit het Rijk liggen op het verbeteren van het stelsel. Het Rijk moet niet invulling geven aan de uitvoering van beleid. Dat is namelijk de verantwoordelijkheid van de gemeenten. Ook zijn wij voor het op korte termijn starten met onderzoek naar de houdbaarheid van de Wmo. Dat moet de basis zijn voor verbeteringen.”

Gemeenten hebben steeds meer problemen met uitvoering van de Wmo