Waarom is de afvalstoffenheffing duurder voor alleenstaanden?

Alleenstaanden betalen gemiddeld 2,3 keer zoveel belasting

De afvalstoffenheffing is in de meeste gemeentes een flink bedrag. Gemiddeld rekenen gemeentes hier per inwoner 131 euro voor per jaar. De prijzen per gemeente verschillen flink. Zo betaalt een meerpersoonshuishouden in het noorden van Friesland 283 euro en een in Amsterdam 435 euro. Afvalstoffenheffing wordt meestal per huishouden betaald en het bedrag is afhankelijk van met hoeveel personen dit huishouden gedeeld wordt. Eenpersoonshuishoudens betalen in 2021 gemiddeld 245 euro, meerpersoonshuishoudens 305 euro. Maar waarom betalen we afvalstoffenheffing eigenlijk per huishouden en niet per persoon? Het gemiddelde huishouden in Nederland bestaat volgens het CBS uit 2,14 mensen. Het gemiddelde meerpersoonshuishouden uit 2,86 mensen. Dit betekent dat iemand die alleen woont gemiddeld 138 euro duurder uit is dan iemand die samenwoont. Hij of zij betaalt 2,3 keer zoveel belasting.

Vaste en variabele kosten

Volgens een woordvoerder van de Vereniging Nederlandse Gemeenten heeft dit te maken met de manier waarop de afvalstoffenheffing is opgebouwd. “Een deel is vaste, en een deel is variabele kosten. De vaste kosten zijn voor elk adres hetzelfde. Hieronder vallen bijvoorbeeld de aanschaf en het onderhoud van kliko’s en containers, de kosten van de milieustraat en de kringloopwinkel. Variabele kosten zijn afhankelijk van de grootte van de huishouding. Gemeente Rotterdam schaart onder variabele kosten de kosten van verwerking, personeel en transport. Rotterdam en Den Haag gaan ervan uit dat een tweepersoonshuishouden 1,5 keer zoveel afval produceert als een eenpersoonshuishouden. Een driepersoonshuishouden zou 1,75 keer zoveel afval produceren. De verhouding vast / variabel is ongeveer 60 / 40 procent.” Dus maar 40 procent van de prijs heeft te maken met hoeveel afval iemand daadwerkelijk produceert.

Grote verschillen

Die 60 procent vaste kosten gelden dus per huishouden, en niet per persoon. Waarom dat is, is onduidelijk. De hoeveelheid huishoudens heeft invloed op de hoeveelheid kliko’s, maar die worden in steeds minder wijken gebruikt. En wordt de druk op een kringloopwinkel of milieustraat bepaald door het aantal huizen of het aantal inwoners? Vaste kosten verklaren nauwelijks waarom de verschillen in prijs zo groot zijn. In gemeente Schagen betaalt een persoon 307 euro, maar een huishouden van vier personen betaalt 391 euro, slechts 80 euro per persoon. Volgens een zelfde soort rekensom als die Den Haag en Rotterdam hanteren zou een driepersoonshuishouden in Schagen 482 euro moeten betalen. In gemeente Maastricht is zelfs helemaal geen onderscheid in kosten tussen eenpersoonshuishoudens of meerpersoonshuishoudens. Iemand die alleen woont betaalt dus vier keer zoveel als iemand die met vier mensen woont.

Oudere vrouwen betalen leeuwendeel afvalbelasting

Wie zijn eigenlijk die mensen die alleen wonen, en die dus zulke hoge kosten afdragen? Twintigers vormen een aardig deel van deze groep. Maar veruit de grootste groep alleenwonenden bestaat uit vrouwen van 70 jaar of ouder. Vrouwen leven namelijk vaak langer dan hun partner. Een onevenredig groot deel van de afvalstoffenbelasting in Nederland wordt dus betaald door vrouwen die op hoge leeftijd alleen wonen.

Alleenstaandenheffing niet in Nijmegen

Dat het ook anders kan bewijst gemeente Nijmegen. In deze gemeente betalen inwoners geen vast bedrag afvalbelasting. Elke persoon betaalt per zak afval of per keer dat die gebruik maakt van een ondergrondse afvalcontainer. Overigens dekken deze betalingen de kosten van het afval verwerken in Nijmegen niet. Het grootste deel van het bedrag komt volgens Omroep Gelderland binnen via de OZB, de belasting voor huiseigenaren.

Schuiven met gemeentelijke heffingen

Want hoe je als gemeente met heffingen omgaat is een politieke keuze, legt de woordvoerder van de VNG uit. “Gemeenten mogen niet verdienen aan heffingen, die mogen alleen de kosten dekken. Maar ze mogen wel met heffingen schuiven. Je kunt bijvoorbeeld de afvalstoffenheffing goedkoper maken dan het afval verwerken kost, omdat iedereen deze heffing moet betalen, ook ouderen, alleenstaanden en mensen met een kleine beurs. De aanvraag van een dakkapel maak je dan duurder dan wat de gemeente er zelf aan kwijt is. Want iemand die een dakkapel aanvraagt, kan misschien meer betalen dan een alleenstaande. Als alle heffingen onder aan de streep maar niet meer zijn dan de kosten.