Afgevallen bladeren in de tuin? Zo maak je er potgrond van

Waarom zelf potgrond maken?

Potgrond die je in zakken in de winkel koopt, is niet altijd even duurzaam. De basis voor veel soorten potgrond is namelijk turf. “Dit is luchtig en licht materiaal dat goed vocht vasthoudt”, legt Mathijs uit. “In Nederland mag turf steken niet meer omdat we hier geen natuurgebieden willen afgraven. Dat gebeurt in de Baltische staten wel.” Deze turf halen wij naar Nederland om potgrond van te maken, ons land is een van de grootste producenten hiervan, vertelt Mathijs. “Maar bij turf steken komt CO2 vrij. Natuur verdwijnt zodat wij een mooie tuin kunnen aanleggen.”

Bovendien zit er in sommige potgrond kunstmest. In andere potgrond zit bloedmeel of verenmeel. “Dat zijn restproducten uit de veeteelt en slachthuizen om potgrond voeding te geven.” Om biologisch te kunnen werken maakt Mathijs de potgrond voor zijn familiebedrijf Bio Kultura en de Kwekerij van Houtum daarom zelf.

Hoe maak je zelf potgrond?

Een van de leukste kanten aan potgrond zelf maken is dat het vrijwel gratis kan. Je kunt er zelfs door besparen, als je in je gemeente moet betalen om GFT-afval kwijt te kunnen. Volgens Mathijs is potgrond maken een kunst, die oefening en geduld vereist. Zijn eigen potgrondrecepten verklapt hij ons niet. Maar hoe iemand met een eigen tuin zelf aan de slag kan met blaadjes, legt hij ons uit.

Compost maken

Het belangrijkste ingrediënt van potgrond is compost. En die maak je zelf. De bedoeling is dat organisch materiaal verteert tot humus met behulp van schimmels, bacteriën en eventueel wormen of andere insecten. Daarvoor heb je eerst een compostbak nodig.

Compostbak

“Een goede composthoop is anderhalve meter hoog”, legt Mathijs uit. “Maar hoe meer massa, hoe makkelijker het verteerproces gaat.” Kijk bij de aanschaf naar bakken uit koudere landen. “Compost heeft warmte nodig, een compostbak uit Noorwegen is gebouwd om ook in koude tijden zijn werk te doen.” Een bak zelf maken kan ook, met een paar pallets of betonijzer. “Let op dat er lucht bij de compost kan. De hoop moet niet te nat zijn, maar ook niet te droog.” En omdat het composteren van organisch materiaal zeker een jaar duurt, is twee bakken naast elkaar geen slecht idee. Eén met compost die al klaar is voor gebruik in de tuin, en eentje waarin je nieuwe compost maakt.

Wat moet er in de composthoop?

Een compostbak vullen, gaat met groene en bruine materialen, legt Mathijs uit. “Groen is het maaisel van je gazon, fruitpulp, slaresten, afval uit de moestuin, zacht spul waar bacteriën en schimmels graag van eten. Vervolgens is er energie nodig. Dat geef je door bruin materiaal toe te voegen. Denk aan hout en blad. Versnipper takken voor ze op de hoop gaan, want een stapel takken ligt er na 5 jaar nog.” Blad vindt Mathijs ideaal voor goede compost. “In de border is het goed om blad te laten liggen, daar profiteert de tuinaarde van, maar als je blad wegharkt van het grasveld of de oprit, gooi het dan niet weg.” Let wel op, het ene blad, is het andere niet. “Eikenblad verteert langzaam, maar blad van de linde of beuk is ideaal, zeker als je het versnippert.”

Omscheppen

Als de hoop een tijdje ligt, gaan bacteriën en schimmels aan het werk om de boel af te breken. De hoop gaat dan broeien. “De warmte ontstaat binnenin de hoop. Daarom schep je die na een tijdje om. Het binnenste komt dan buiten en het materiaal dat aan de buitenkant zat krijgt ook de kans om te verteren.”

Compost mengen met iets luchtigs

Als alles goed gaat is na een jaar het gft-afval veranderd in compost. Dat is nog niet hetzelfde als potgrond. Compost zorgt voor voeding. Mathijs noemt het een halffabrikaat, want eenmaal in de pot of tuin moet het nog verder afgebroken worden door het bodemleven voordat plantenwortels de voeding kunnen opnemen. Behalve voeding, hebben planten ook grond nodig waar lucht in zit en die water makkelijk weg laat lopen. Daarom moet compost gemengd worden met een materiaal dat het luchtig maakt.

De materialen turf, vermiculiet, cacaodoppen of kokosvezel vervullen deze functie effectief. Maar ze zijn niet duurzaam. Vermiculiet bijvoorbeeld, is gepoft gesteente. Om steen te poffen is gas nodig, dus zal vermiculiet met de hoge gasprijzen razend duur worden. De andere materialen komen elk uit het buitenland. “Ik raad mensen aan om compost te mengen met je eigen tuinaarde en zo’n 5 procent zand toe te voegen. Experimenteer met mengsels tot je een potgrond hebt die werkt voor jouw planten.”

Natuurlijk kun je ook in je eigen tuin op zoek gaan naar een materiaal dat turf kan vervangen. Of het materiaal waar turf uit ontstaat zelf kweken. Veenmos groeit op natte grond en is gedroogd een prima toevoeging.