Liften in seniorenflats te klein voor brancard of doodskist

Bijna rechtop

Katja Mulder van Gaia Uitvaartbegeleiding maakt het probleem van kleine liften vaak mee. De kist moet dan bijna rechtop in de lift worden geplaatst. Om te voorkomen dat de overledene gaat schuiven of in elkaar zakt neemt ze maatregelen. Tussen het lijk en het deksel van de kist worden kussens en dekens gepropt. Alleen op die manier is vervoer mogelijk. Katja benadrukt dat alles met het grootste respect wordt gedaan, maar het blijft vreselijk voor de nabestaanden.

“Ik kon het niet meer aanzien”

Ook voor haar en haar medewerkers is het absoluut niet prettig.  “Het is echt een zware klus om met fatsoen de overledene in zo’n kleine ruimte te vervoeren. De man van Marianne Vergeer in het Purmerendse seniorencomplex Botterhoek begon op deze manier aan zijn laatste reis. “Ik kon het gewoon niet meer aanzien en ben weggelopen”, zegt Marianne.

Afhijsen

Kleine liften zijn ook een groot probleem voor zieken -en zwangere vrouwen- die niet meer instaat zijn zelfstandig te lopen. Een brancard rechtovereind in een lift is uitgesloten. Je kunt immers een zieke niet compleet vastsnoeren. De brandweer wordt in dergelijke gevallen ingeschakeld. “Afhijsen” wordt dat in brandweerjargon genoemd.

Geen incidentele bezigheid

Uit cijfers van onder meer de brandweer in Amsterdam en Utrecht blijkt dat afhijsen geen incidentele bezigheid is. In 2019 kwam de Amsterdamse brandweer 1498 en afgelopen jaar 1532 met een hoogwerker in actie. In Utrecht waren die cijfers respectievelijk 418 en 598. De kosten voor “afhijsing” worden gedragen door de hulpdiensten “en daar waar mogelijk verrekenen ze dit onderling”, zo liet de Veiligheidsregio Utrecht weten.

Hoe komt het dat zoveel liften te klein zijn?

Het antwoord op deze vraag is heel eenvoudig te geven. Pas in het bouwbesluit van 2003 is vastgelegd dat liften groot genoeg moeten zijn om een doodskist of brancard te vervoeren. Voor die tijd hoefde dat niet. De meeste architecten hielden zich aan de richtlijnen. Een kleine lift is immers goedkoper dan een grote. Dat geld konden ze besteden aan andere zaken zoals het verfraaien van het gebouw.

Kunnen liften vergroot worden

De meeste liften zijn ingeklemd in een gebouw. Volgens directeur John van Vliet van het Liftinstituut is dat een groot probleem. De schacht van de lift (de ruimte waarin de kooi hangt) is heel moeilijk te vergroten. Om dat te doen moet je de (betonnen) wanden slopen en opnieuw optrekken. Als het al mogelijk is, is het een kostbare verbouwing. Het aanbrengen van buitenliften zou een oplossing kunnen zijn.  Je moet dan uiteraard wel de ruimte hebben.

Meeste woningen zijn ongeschikt

Marcel Sturkenboom is directeur van de seniorenvereniging KBO-PCOB. Hij gaat actie ondernemen. De afgelopen jaren zijn alle bejaardenhuizen gesloten, en kampen we met een schrijnend tekort aan bedden in verpleeghuizen. Het hele beleid van de overheid is erop gericht ouderen zo lang mogelijk thuis te laten wonen. Dat is gelukt. Probleem is alleen dat de meeste woningen ongeschikt zijn voor ouderen. Ze moeten worden aangepast, en daar behoort ook een aanpassing van de lift bij.

Nu in actie komen

Sturkenboom gaat alle politieke partijen benaderen, en wijst de woningcooperaties en de gemeenten op hun verantwoording. De overheid wilt dat mensen zo lang mogelijk thuis blijven wonen, prima, maar zorg er dan wel voor dat zaken als een grote lift op orde zijn. Volgens Sturkenboom moet voortaan bij elke renovatie van gebouwen een vergroting van de lift meegenomen worden.

Bij brand, neem niet de lift. Of toch?

Bijna iedereen heeft geleerd bij brand de lift niet te gebruiken. Volgens John van Vliet van het Liftinstituut moeten we ons hierover beraden. Bij vergroting van of het installeren van nieuwe liften is het raadzaam deze “slim” te maken. Bij brand bepaalt dan niet de mens of hij de lift neemt, maar de ingebouwde computer van het apparaat zelf. Een smart lift dus. Van Vliet wil daarover de discussie aanzwengelen.

Paniek en chaos

Sturkenboom staat daarachter. Nu neemt iedereen nog de trap als het brandalarm afgaat. In de paniek en chaos vallen mensen, raken gewond of erger. Het is een grote pot ellende. Met een grote en een smart lift is dit misschien over een aantal jaren verleden tijd.